Top.Mail.Ru

Сайт нұсқасы

ru kz

Зектілері

Өлімге әкеледі: Темекі шегу проблемасы әлемде қалай жүріп жатыр

Опубликовано:

"Темекіні пайдалану денсаулыққа әсер ететін ең маңызды қауіптердің бірі болып табылады. Ол жыл сайын 7 миллионға жуық өлімге әкеледі, олардың 6 миллионнан астамы тұтынушылар мен бұрынғы темекі тұтынушылар арасында, ал 890 000-нан астамы — қайталама темекі түтінінің әсеріне ұшырайтын, темекі шекпейтін адамдар арасында болады. Әлемде бір миллиардтан астам темекі шегушілердің 80% - ы табысы төмен және орташа елдерде тұрады", - дейді Астана медицина университетінің профилактикалық медицина және нутрициология кафедрасының аға оқытушысы, медицина ғылымдарының магистрі Меруерт Бұрұмбаева.

Әлемдегі темекі шегу проблемасы
Сурет: pixabay.com: Facebook

Темекі тұтынушылар мерзімінен бұрын өледі, өз отбасыларын табыстан айырады, медициналық көмектің құнын арттырады және экономикалық дамуға кедергі келтіреді .

Бүкіл әлемде 1 миллиардтан астам темекі шегетіндердің арасында 20% - ын әйелдер құрайды. Дамыған елдердің 22% - ы күн сайын темекі өнімдерін тұтынады, ал дамушы елдерде әйелдердің 9% - ы шылым шегеді.

Егер бұрын темекіні пайдалану ер адамдарға тән құбылыс болса, онда бүгін Дания, Ирландия, Нидерланды, Норвегия, Швеция сияқты елдерде ерлер мен әйелдер арасында темекіні тұтыну таралуының айырмашылығы өте аз (<5%).

ДДҰ болжамы бойынша, 2025 жылы темекіні тұтынудың таралу деңгейі ерлер арасында 31% - ды және әйелдер арасында 16% - ды құрайды. Егер 2010 жылдан бастап 2025 жылға дейінгі кезеңді қарастырсақ, темекі тұтыну таралуының болжамды салыстырмалы қысқаруы ерлер арасында 22% - ды және әйелдер арасында 25% - ды құрайтын болады. Қазіргі уақытты жасөспірімдер арасында темекіні пайдалану өсіп жатыр, кейбір елдерде (мысалы, Латвия, Литва, Чех Республикасында) жасөспірімдер арасында темекіні тұтынудың таралу деңгейі ересектер көрсеткіштерімен өте ұқсас. ДДҰ баяндамасында ұсынылған барлық елдер бойынша орташа көрсеткіш ер балалар үшін 12% - ды және қыз балалар үшін 11% - ды құрады.

Зерттеулер көрсеткендей, жүкті әйелдердің шамамен 20-50% темекі шегеді немесе пассивті темекі шегуге ұшырайды. Темекі шегетін аналарда өздігінен түсік тастау, өлі туу, мерзімінен бұрын босану, жаңа туған нәрестенің дене салмағының төмен болу, ұрықтың туа біткен ауытқулары болу қаупі жоғары. Босанғаннан соң, жүктілік кезінде немесе одан кейін темекі шегетін әйелдердің балалары КБӨС (кенеттен бала өлімі синдромы) тәуекеліне жиі ұшырайды .

20 және одан жоғары жастағы темекі шегетін әйелдер арасындағы өлім 2004 жылғы 1,5 миллионнан бастап 2030 жылға қарай 2,5 миллионға дейін артуы мүмкін, бұл ретте болжанатын өлім-жітімнің 75% - ға жуығы табыс деңгейі төмен және орташа елдерде болады . Ерлер арасында темекі шегудің таралуы әйелдерге қарағанда анағұрлым жоғары болғандықтан, әйелдер пассивті темекі шегуден көп мөлшерде зардап шегеді. Әйелдер пассивті темекі шегуге байланысты аурулардан қайтыс болғандардың барлық 47% - ын құрайды, бұл әйелдер, соның ішінде жастар арасында темекі шегу проблемасын одан әрі жандандырады.

Жастар арасында темекіні пайдалану – бұл бүкіл әлемдегі денсаулық сақтаудың маңызды мәселесі. Күн сайын бүкіл әлемде 80 000-100 000-ға жуық жастар темекі шегуді бастайды Егер мұндай ахуал сақталатын болса, тірі балалардың 250 миллионы темекіні пайдалануға байланысты аурулардан қайтыс болады . Көптеген адамдар кәмелеттік дейін темекі шегеді және осындай темекі шегушілердің төрттен бір бөлігі 10 жасқа жеткенше темекі шегеді .

13-15 жастағы жастардың 17% - дан астамы темекі өнімдерінің қандай да бір түрлерін қолданады . Қазіргі уақытта студенттердің 9,5% темекі шегеді және 1/10 студенттердің темекі емес өнімдерін (мысалы, темекі түтігі, түтінсіз темекі, бидис, кальян) пайдаланады.

Еуропада студенттер арасында темекі тұтыну (19,2%), ал Жерорта теңізінің шығыс аудандарында темекі өнімдерінің басқа түрлерін қолдану ең кең таралған (12%). Тіпті темекі шекпейтін жастар үшін пассивті темекі шегудің әсері маңызды. Студенттердің 42,5 % - ы (13-15 жас) үйде пассивті темекі шегуге, жартысынан астамы (55,1%) қоғамдық орындарда пассивті темекі шегуге ұшырайды .

Мақаланың түпнұсқасы: https://kaz.nur.kz/health/1830113-limge-keledi-temeki-segu-problemasy-lemde-kalaj-zrip-zatyr/

pixel