Балаларға арналған ұйқы мөлшері: балалар мен жасөспірімдер қанша ұйықтауы керек

Жаңа туған сәбилер тәулігіне 18 сағатқа дейін ұйықтай алады. Жас ұлғайған сайын олардың ұйқыға деген қажеттілігі азаяды. Түрлі жастағы балаларға қанша ұйқы қажет екенін KAZ.NUR.KZ мамандар мен салалық басылымдардың пікірлерінен білді.

Маңызды тұстар

Бұл мәтін автоматты түрде ЖИ көмегімен жазылған және редактор тексермеген, сондықтан фактологиялық және грамматикалық қателер болуы мүмкін. Толығырақ жарияланымда.

• Мамандардың айтуынша, балалардың ұйқысының ұзақтығы жасына байланысты: жаңа туған нәрестелер тәулігіне 14-17 сағат, ал мектеп жасындағы балалар 9-12 сағат ұйықтауы керек.
• Ұйқы балалардың дамуы мен денсаулығы үшін өте маңызды: ол миды дамытады, есте сақтау қабілетін жақсартады және семіздік қаупін азайтады.
• Балалардың сапалы ұйықтауы үшін ұйқы режимін сақтау, ұйықтар алдында электрондық құрылғыларды пайдаланбау және тыныштандыратын рәсімдерді жасау ұсынылады.

Кішкентайлар үшін ұйқы нормалары

Сау ұйқы барлық балаларға, әсіресе кішкентайларға өте қажет. Ұйқы кезінде олардың ағзасы қалпына келеді, тамақ қорытылады және бала өседі. Түстер көргенде, бала сергек кезіндегі алған ақпаратын өңдейді, бұл оқу процесінің маңызды бөлігі. Баланың ұйқы ұзақтығы жасына байланысты: бала неғұрлым кішкентай болса, соғұрлым көп ұйықтауы керек.

Өмірге келгеннен кейінгі алғашқы айда бала тәулігіне 18 сағатқа дейін ұйықтай алады. Ол көбінесе тек тамақтану үшін оянады, өйткені бұл кезеңде ол туған кездегі салмағын арттыруы керек. Осы уақытта ол тәулігіне 6–8 рет ояна алады.

Үш айлық болғанда ұйқы ұзақтығы үзіліссіз 6 сағатқа дейін артуы мүмкін. Сондықтан баланы түні бойы ұйықтауға үйретуге тырыспаңыз, бірақ оны өзіңізбен бірге жатқызбаңыз. WebMD медициналық басылымының жазуынша, бұл кенеттен болатын нәресте өлімі синдромы қаупін азайтады.

АҚШ-тың Ауруларды бақылау және алдын алу орталығының (CDC) сарапшылары әртүрлі жастағы балаларға қанша ұйықтау керегін есептеді:

• жаңа туған нәрестелер (0-3 ай) — 14-17 сағат;
• нәрестелер (4-12 ай) — 12-16 сағат;
• жүріп бастағандар (1-2 жас) — 11-14 сағат (күндізгі ұйқыны қосқанда);
• мектеп жасына дейінгі балалар (3-5 жас) — 10-13 сағат (күндізгі ұйқыны қосқанда);
• бастауыш мектеп жасы (6-10 жас) — 9-12 сағат.

Пульмонолог және Order Your Supplies ұйқы жөніндегі маманы, медицина ғылымдарының докторы Карен Ли NUR.KZ-ге берген сұхбатында кішкентай балалар үшін ұйқының маңызын түсіндірді:

Нәрестелерде ұйқы циклдары қысқа болады. Олар ұйқының көп бөлігін қысқа ұйқы фазасында (көздің жылдам қозғалысы фазасы) өткізеді, бұл мидың дамуы үшін қажет. Олардың ұйқысының ұзақтығы біртіндеп есейген сайын ұзағырақ блоктарға біріктіріледі.

Балалардың ұйқысының ұзақтығы олардың әдеттеріне әсер етеді. Қытай медицинасы Бейжің университетінің ғалымдарының зерттеуіне сәйкес, егер олар жеткілікті ұйықтамаса, әсіресе 3-13 жаста, семіздіктің даму қаупі айтарлықтай артады.

Мектеп жасындағы балалар мен жасөспірімдерге арналған ұйқы нормалары ұзақ ұйықтау белгілі бір әдеттер қалыптасқан үлкен жастағы балалар үшін де маңызды. 13 жасында қанша ұйықтау керек? Орта мектептегі оқушыға (10-13 жас) сәйкесінше 9-11 сағат ұйқы қажет, таңғы 7-де ояну үшін кешкі 9-10-да ұйықтау керек.

Жасөспірімдердің ағзасына (14-17 жас) 8-10 сағат ұйқы қажет. Бірақ жыныстық жетілу кезеңіне енген кезде циркадиялық ритақтармещысады, сондықтан оларға бұрынғыдай ерте ұйықтау қиынға соғуы мүмкін. Жасөспірім аз ұйықтаса не болады? Жасөспірім балалардағы ұйқының болмауынан концентрация төмендейді және есте сақтау қабілеті нашарлайды, яғни мектептегі үлгерім төмендейді, көру проблемалары мен тітіркену пайда болуы мүмкін.

Пульмонолог Карен Ли жасөспірімдердің денесі үшін ұйқының маңызын түсіндірді:

Мектеп жылдарында ұйқыға деген қажеттілік азаяды, бірақ эмоцияларды үйрену, есте сақтау және басқару үшін әлі де қажет. Алайда, жасөспірімдер циркадиялық ритақтардың өзгеруіне тап болады (ұйқының және оянудың биологиялық циклдары), бұл көбінесе табиғи түрде үкі болып, ұйқының болмауына ықпал етеді.

Психиатр, сексолог және Clinicspots психикалық денсаулық сарапшысы, медицина ғылымдарының докторы Кетан Пармар келіседі:

Жасөспірімдер өздерінің циркадиялықмеағында табиғи өзгеріске ұшырайды, сондықтан олар көбінесе түнде ұйқышылдықты сезінеді және ерте ұйықтау қиынға соғады. Бұл биологиялық ауысым мектептің ерте басталуымен және бос емес кестемен үйлескенде, көптеген жасөспірім көңіл күйге, зейіннің шоғырлануына және жалпы денсаулыққа әсер етуі мүмкін созылмалы ұйқы тапшылығына тап болуы таңғаларлық жағдай емес.

Баланы бақылай отырып, оның жеткілікті ұйықтап жатқанын түсінуге болады. Ұйқышылдық, күштің төмендеуі, күндіз апатия түнде демалу жеткіліксіз деп айтуы мүмкін. Сонымен қатар, режимді ұстанатын бала кешке ұйықтағаннан кейін 15-30 минуттан кейін ұйықтай алады, ал таңертең оқуға тұру уақыты келгенде оңай оянады.

Балаларға ұйқы режимін қалай ұйымдастыруға болады

Баланың ұйқы режимін ұйымдастыру оның жасына байланысты. Кішкентай баланы ұйықтауға үйрету үшін Healthline медициналық басылымы оны осы уақытта стресстен қорғауды және тыныштандыратын рәсімді таңдауды ұсынады — шомылу, жөргекті ауыстыру, таза киімге ауыстыру және тамақтандыру. Психиатр Кетан Пармар былай деді:

Ұйықтар алдында рәсімдердің болуы барлық жастағы балалар үшін өте пайдалы. Кішкентай балалар әдетте жылы ванна қабылдау, музыка тыңдау немесе түнде ертегі тыңдау арқылы тынышталады. Бұл жастағы балаларда ұйқы алдында экрандарды пайдалануға және тым күшті ойнауға кететін уақыт біртіндеп азайған кезде өшіру процесі болуы керек.

Мұндай ұсыныстарды пульмонолог пен Карен Ли бөліседі:

Демалыс күндері де тұрақты ұйықтау және ояту уақытын орнатыңыз. Бұл баланың ішкі сағатын реттеуге және ұйқының сапасын жақсартуға көмектеседі.

Жасөспірімге ұйқының максималды сағатын қамтамасыз ету үшін Ұлыбританияның ұлттық денсаулық сақтау қызметі (NHS) ұйқы гигиенасын сақтау үшін осындай ережелерді сақтауды ұсынады:

• ұйықтар алдында кем дегенде 1 сағат бұрын теледидарды, ойын консольдерін, компьютерлер мен планшеттерді сөндіріп, өшіріңіз;
• осы уақыт ішінде баланы тыныш, босаңсытатын әрекеттерге шақырыңыз: оқу, подкасттарды тыңдау, сурет салу және бояу.
• төсек нәресте үшін ең қауіпсіз орын екеніне көз жеткізіңіз.

Ұйқының дұрыс әдеттерін қалыптастыру және оның сапасын жақсарту баланың түстен кейін кофеині бар тағамдарға, көп тамақтануға немесе ұйқыға кетер алдында белсенді физикалық белсенділікке қол жеткізуін шектеу арқылы оңайырақ болады. Ол күндіз спортпен шұғылданғаннан кейін қатты ұйықтайды.

Егер бала түнде оянып, төсектен тұрса, одан төсекке оралуын сұраңыз. Егер сіз ұйықтай алмасаңыз, терең тыныс алу, медитация немесе кітап оқу сияқты электронды емес босаңсыту әрекетін ұсыныңыз.

Ұйқы балалар мен жасөспірімдерге ересектерден кем емес қажет. Бала неғұрлым жас болса, соғұрлым ол ұзақ ұйықтауы керек. Салауатты ұйқы маңызды. Бұл нәрестелердің дамуына әсер етеді және жасөспірімдердің физикалық және эмоционалдық денсаулығын анықтайды.

Назар аударыңыз! Материал тек таныстыру сипатында болады. Онда сипатталған емдеу әдістеріне дәрігермен алдын ала кеңес алмай жүгінуге болмайды.

Дереккөздер:

Dana Robinson. 10 Tips to Get Your Kids to Sleep // Healthline. — 2022. — June 27. — Сілтеме: https://www.healthline.com/health/tips-get-your-kids-sleep

How to Train Your Baby to Sleep In // WebMD. — 2024. — July 29. — Сілтеме: https://www.webmd.com/baby/how-to-train-your-baby-to-sleep-in

Xiangling Deng, Mengyang He, Danni He. Sleep duration and obesity in children and adolescents: evidence from an updated and dose-response meta-analysis // PubMed. — 2021. — February. — 78. — 169–181. — Сілтеме: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33450724/

Рецензент – жоғары санатты дәрігер Михайленко Людмила Анатольевна.