Ойындар мен фильмдер күйзелісті баса ма: эскапизмнің артықшылығы мен қаупі қандай

Кейде күнделікті күйбең тірліктің жалықтырғаны сонша, адамдар көңілін басқа нәрсеге аударғысы келеді. Бірі телехикая көреді, енді бірі ойын ойнайды немесе кітап оқиды. Адамдар неге шындықтан қашады, бұл жақсы ма әлде жаман ба, NUR.KZ профильді мамандардан сұрастырды.

Маңызды тұстар

Бұл мәтін автоматты түрде ЖИ көмегімен жазылған және редактор тексермеген, сондықтан фактологиялық және грамматикалық қателер болуы мүмкін. Толығырақ жарияланымда.

• Эскапизм - адамға күнделікті күйбең тірліктен уақытша сергіп алуға мүмкіндік беретін әдіс. Сарапшылардың айтуынша, ол жеке тұлғаның дамуына септігін тигізіп, әлемге жаңа көзқараспен қарауға көмектеседі.
• Эскапизм адамға не жетіспейтінін түсінуге жол ашады. Мысалы, үздіксіз ойын ойнау жетістікке деген құштарлықты білдіруі мүмкін. Дегенмен, шектен тыс болуы адамның болашақта жеке тұлға ретінде дамуына кедергі келтіруі ықтимал.
• Сарапшылар эскапизмді шынайы өмірмен теңгерімде ұстау маңызды екенін атап өтті. Олар эскапизмге саналы түрде жүгіну арқылы жеке тұлғаның өсуіне ықпал етіп, өмірді жақсартуға болатынын айтады.

Күйзелісте жүргенде және жайсыз сезінгенде ойды бөледі

Цифрлық әлем шындықтан алаңдауға көптеген мүмкіндік береді. Мысалы: фильмдер, ойындар, әлеуметтік желі, музыка, кітаптар, шоулар. Әркім өзіне демалуға және тынығуға көмектесетін дүниені таңдайды. Дегенмен өзге нәрсеге алаңдау пайдалы әрі зиянды болуы мүмкін.

Эскапизм деген не? Лицензиясы бар клиникалық әлеуметтік қызметкер, Brooks Healing Center клиникалық директоры Лиза Андерсон NUR.KZ сайтына берген эксклюзивті сұхбатында мұны былай деп түсіндірді:

Эскапизм дегеніміз — адамдардың қандай да бір күйзелістен немесе жайсыздықтан басқа нәрсеге алаңдап, белгілі бір әрекеттерге жүгінуі. Бұл сүйікті шоу-бағдарлама көру, хоббиге, кітапқа немесе ойынға алаңдауды білдіруі мүмкін. Яғни, бұл өмірдің қиындықтарынан уақытша "қашудың" тәсілі.

Эскапизм — бұл тек шындықтан қашу немесе көңіл көтеру ғана емес, - дейді Stingray Villa иесі, мансаптық коуч Сильвия Люпоне:

Бұл негізінен психологиялық механизм, ол көбіне жайлылыққа, бақылауға немесе байланысқа қанағаттанбаған кездегі қажеттіліктен туындайды.

Сарапшының айтуынша, адамдар шынайы өмір тым ауырлап кеткенде эскапизмге бет бұрады. Бірақ бұл адамның ішіндегі жеке түсінікті ашуға себеп болуы да мүмкін.

Жеке даму үшін пайдалы болуы мүмкін

Эскапизм көбіне тек қашу деп түсіндіріледі. Алайда шын мәнінде ол жеке дамудың және өзгерістің құралы болуы мүмкін, - дейді Handy Rubbish сертификаты бар лайф-коуч Брайан Дэвис:

Мен өзіме жүгінген адамдарға олардың қашу әрекетін (мысалы, саяхаттау, оқу немесе тіпті ойын ойнау) барынша пайдалануды сұраймын. Бұл осы тәжірибелерді өміріміз бен өзімізге жаңа көзқараспен қарау үшін пайдалану дегенді білдіреді.

Кейбір зерттеулер көрсеткендей, стратегиялық эскапизм шынымен де мотивацияны арттырады, - дейді маман. Фантазиялар немесе балама шындықтар біздің мақсаттарымызды анық көруге мүмкіндік береді. Кейде күнделікті нормадан тыс жүргенде шынайы мәселелерді шешу үшін жеткілікті шығармашылықпен қайта ораламыз.

Не жетпейтінін білуге көмектеседі

Эскапизм кейде өте қызықты және көрсеткіші мықты бола алады. Ол біздің ішкі қалауымыз бен өзіміздің кейбір аспектілерін көрсететін бейсаналық компас қызметін атқарады. Біз оларды назардан тыс қалдырамыз, өйткені тым қарбалас боламыз немесе шынайы өмірде оларды зерттеуге қорқамыз, - деп түсіндіреді мансап бойынша кеңесші, Man and Van Start компаниясының бас директоры Алекс Джонсон:

Белгілі бір әрекетке кірісу – адамға берілген белгі. Бұл шығармашылыққа, еркіндікке немесе күнделікті өмірдің әдеттегі шырмауы бізді қанағаттандыра алмайтын өзімізге тиесілі сезімге деген құштарлық болуы мүмкін.

Эскапизм тек қолжетімді болғандықтан ғана қызықты емес. Цифрлық эскапизм бізге бақылауға болатын эмоциялар мен қанағаттану сезімін береді, олар қажеттіліктерді жасырады, - дейді сарапшы Алекс Джонсон. Мұндай "қашу" көбіне адамға не жетіспейтінін көрсетеді. Мысалы, үздіксіз ойын ойнау жетістіктерге деген құштарлықты білдіруі мүмкін, ал саяхатқа арналған бағдарламаларды көп көру – саяхат жасауға деген ықыласты көрсетеді.

Сіз бір кездері телехикаяларды үздіксіз көрген кезде іштей риза болған кезіңіз болды ма? Өйткені кейіпкерлердің оқиғалары сіз мүлдем ойламаған, бірақ бейсаналы сұрақтарға жауап береді, - дейді мансап бойынша кеңесші және Handy Cleaners компаниясының бас директоры Дэниел Браун.

Мансап тренері, ARTMAN компаниясының бас директоры Джейсон Хуанг эскапизм эмоционияны емдеуде маңызды рөл атқарады дейді:

15 жылдық тәжірибе барысында мен шығармашылық құралдары арқылы мысалы, жазу, сурет салу, тіпті бау-бақша жұмыстарымен айналысқанда, клиенттерімнің әрдайым терапевтік эскапизм түріне жүгінетінін сеніммен айта аламын.

Эскапизм қазіргі таңда сұранысқа ие. Мұны Джейсон Хуанг адамдардың күйзелісі көп ортада өмір сүріп жатқанымен байланысты, - деп түсіндіреді NUR.KZ оқырмандарына.

Әлемнің сыртқы жағдайы міндетті түрде әсер етеді және ол тым ауыр болған кезде адамдар одан шығатын жол іздейді. Әсерлі телехикая көру немесе фантастикалық романдарға бойлау секілді әрекеттер күш жинап, демалу үшін қажет. Сондықтан эскапизмнің шындықтан қашумен байланысы жоқ деген пікір қате. Өйткені әлеуметтік ахуал көптеген елде хаосқа айналғандықтан, адамдар өзінің үнемі күйзелісте жүретін күнделікті өмірінен аз уақытқа болса да демалу мүмкіндігін іздейді. Эскапизмнен жақсы психологикалық үзіліс жоқ, - деп есептейді лайф-коуч Брайан Дэвис.

Эскапизм парадоксал түрде эмпатияны күшейтеді, - дейді сарапшы Джейсон Хуанг:

Терапевттер иммерсивті баяндау адамға әлемді жаңа көзқараспен қарауға мүмкіндік беретінін және басқалардың сезімдері мен қайғысын ойлап, толғану қабілетін арттыратынын айтады.

Сондықтан мұндай "қашу" түрін бақылаңыз. Бұл тек бір сәттік көңіл бөлуші емес, өзіңізді түсінуге апаратын портал, - дейді ол.

"Қашып жүрген" адам тек басқа адамдарға емес, өзіне де эмпатиямен қарайтын болады. Нәтижесінде эскапизм өзгеріс қажеттігін көрсетеді, оны көбіне адамдар байқамайды, - деп түсіндірді Handy Flowers компаниясының бас директоры Натан Торн.

Эскапизм бізді өзімізбен беттестіреді және шектеулі немесе көңіліміз толмайтын дүниелерді анықтауға көмектеседі. Бұл түсінік тек өзін түсінуге ғана көмектеспейді. Ол қажеттіліктерге тікелей жүгіну арқылы шын мәнінде мағыналы әрі жақсырақ өмір сүруге және болашақ мүмкіндіктерді ашуға ықпал ете алады, - дейді Натан Торн.

Ұмтылысты бәсеңдетеді

Цифрлық әлемде эскапизм ерекше тартымдылыққа ие, - деп түсіндіреді Дэниел Браун:

Қысқа мерзімді, дофаминнің қайталанып бөлінуі адамды нақты мақсаттарға жету үшін қажытып, уақыт өте келе арманға жетуге деген ұмтылысын бәсеңдетуі мүмкін деп ескертеді сарапшы.

Денсаулықты сақтау үшін эскапизмнің дұрыс жолы мен зиянды болмауын ажырату маңызды, деп атап өтті Love Discovery Институтының клиникалық психологы, психология ғылымдарының докторы Макс Рив.

Бастапқыда эскапизмнің теріс әсері болмайды. Шындығында, егер бәрі дұрыс жасалса, бұл өмірдің қысымына табиғи және дұрыс реакция болуы мүмкін, - деп түсіндіреді Fullmind академиялық директоры, Progressive School негізін қалаушы, "Оқу күте алмайды" подкастының жүргізушісі, педагог Хейли Спира-Бауэр. Бірақ эскапизмді шынайы өмірмен баланста ұстау маңызды.

Эскапизмнен қалай құтылуға болады? Эскапистік әрекеттерге шамадан тыс тәуелділік адамның болашақта жеке тұлға ретінде дамуына кедергі келтіріп, әр нәрседен қаша беретін мінез қалыптастыруы мүмкін. Рефлексивті тәжірибелер мен эмоциялар туралы ашық диалог жасау эскапизмді уақытша тынығу құралы ретінде пайдалануға көмектесіп, тұрақтылыққа айналдырмауға мүмкіндік береді, - деп кеңес берді Хейли Спира-Бауэр.

Егер эскапизмге саналы түрде қарасақ, ол жеке тұлғаның өсуіне ықпал етіп, өмірді жақсартуға көмектеседі. Алайда адам эскапизм арқылы қиын міндеттерді шешуден қаша беретін болса, бұл пайда әкелмейді.