2030 жылға дейін еліміздегі зейнетақы жүйесіне қандай өзгерістер енгізіледі

Қазақстанда 2030 жылға дейін зейнетақы жүйесіне елеулі өзгерістер мен толықтырулар енгізу жоспарланып отыр. Қандай өзгерістер болатынын Нұрфин журналистері анықтап көрді.

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің хабарлауынша, ведомство 2030 жылға дейін Қазақстанның зейнетақы жүйесін одан әрі жаңғырту тұжырымдамасына бірқатар түзету әзірледі.

Өзгерістер мен толықтырулардың негізгі міндеті зейнеткерлер үшін ең төменгі кепілдіктер жүйесін жетілдіру, сондай-ақ 2028 жылдан бастап базалық зейнетақы төлемінен кепілді зейнетақыға өтуді қамтамасыз ету болып отыр.

Зейнетақы қанша теңгеге көтерілуі мүмкін

Кепілдендірілген зейнетақыны тағайындау механизмі базалықпен салыстырғанда айтарлықтай өзгермейді, бірақ оның мөлшері ұлғаюы керек. Мысалы, қазіргі уақытта ең төменгі базалық зейнетақы ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54 пайызына немесе биыл 18 524 теңгеге тең. Ең төменгі кепілдендірілген зейнетақы ең төменгі күнкөріс мөлшерінің 70 пайызын құрайды.

Ең төменгі базалық зейнетақыны қазіргі уақытта еңбек өтілі 10 жыл немесе одан аз қазақстандықтар алады. Егер еңбек өтілі көп болса, зейнетақы мөлшері де көбейеді.

Кепілдендірілген зейнетақыны есептеу кезінде ең төменгі еңбек өтілін 5 жылға дейін қысқарту жоспарлануда. Яғни, зейнетақы төлемінің мөлшері 6 жыл немесе одан да көп жұмыс өтілі кезінде өседі.

Бұл ретте базалық зейнетақының ең жоғары мөлшері ең төменгі күнкөріс деңгейіне немесе 34 302 теңгеге тең болуы мүмкін. Ол 33 жылдық еңбек өтіліне сәйкес келеді. Яғни, еңбек өтілі жоғары болған кезде төлемді ұлғайту мүмкін емес.

Осыған байланысты ведомство кепілдендірілген зейнетақы мөлшерінің максималды лимитін алып тастауды жоспарлап отыр, нәтижесінде жоғары еңбек өтілі зейнетақының жоғарылауына кепілдік береді.

Айта кетсек, зейнеткерлікке кеш шығудың көмегімен жұмыс тәжірибесін арттыруға болады. Бұл жаңашылдық жұмыс істейтін қазақстандықтарға зейнеткерлік жасқа жеткен соң зейнетке шықпауға және жұмысын жалғастыруға мүмкіндік береді, осылайша зейнетақы мөлшері де көбірек болады.

Реформалар зейнетақы жинақтарының мөлшеріне қалай әсер етеді

Тұжырымдамада сонымен қатар жұмыс істейтін қазақстандықтардың зейнетақы жинақтарын ұлғайту жоспарланған. Атап айтқанда, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарнасы (ЖБМЗЖ) енгізілуіне байланысты.

2023 жылдан бастап жұмыс беруші қызметкердің жалақысының 10 пайызын Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына (БЖЗҚ) аударып қана қоймай, өз табысының тағы 5 пайызын өз есебінен аударуы тиіс.

ЖБМЗЖ есебінен жинақталған зейнетақы жинақтары міндетті және міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары деңгейінде әр түрлі мақсаттарда пайдаланылуы мүмкін.