Теңге енгізілген соң алғашқы үш күнде елімізде қандай жағдай орын алды

Осыдан 26 жыл бұрын 1993 жылдың 15 қарашасында Қазақстанда ұлттық валюта - теңге пайда болды. KAZ.NUR.KZ отандық баспасөз мұрағатарын зерттей келе теңге енгізілгеннен кейінгі алғашқы үш күндегі қызықты шежірелер сериясын дайындады.

Сол жылдарғы "Казахстанская правда" газеті осынша тарихи кезеңнің елдің әр өңірінде қалай өтіп жатқанын бүкпесіз, егжей-тегжейлі жазып кеткен.

Соның арқасында біз бүгін бұл процесс жайлы қызықты жайттарды еске түсіре аламыз.

1993 жылдың 12 қарашасы - жұма күні кешке ҚР президенті Нұрсұлтан Назарбаев қазақстандықтарға жолдаған үндеуінде 15 қарашадан бастап ұлттық валюта - теңгенің енгізілетінін хабарлады.

Келесі күні мемлекеттегі көптеген дүкендер әртүрлі сылтаумен жабылып қалды, қалғандары сөрелері бос болса да жұмысын жалғастырды. Нарықтағы баға күрт өсіп кетті.

"Ақша айырбасының төңірегінде туындаған дүрлікпе КазГУград студенттерін уайымдата қойған жоқ. Өткен сенбі және жексенбіде адамдар ол жерге айырбас мәселесі бойынша көмек сұрап келді.

Студенттердің бірі бірден келіссе, енді бірі өз шарттарын қойып жатты. Ол адамдар тегін көмек көрсетіледі деген үмітте болған сынды. Сол себепті студенттер айтқан шарттар көпті абдыратып жіберді.

Біреу жүзден 25 мыңға көмектесуге дайын болса, басқалары 50 немесе одан да көп ақшаны талап етті. Студенттер 15 пен 20 қараша аралығында ақшаны айырбастай алады.

Олар ақшаны факультеттегі қоғамдық кассирлерге өткізеді, ал олар өз кезегінде университет кассасында айырбастайды. Олардың арасында өзіне тиесілі рубльді айырбастауға апаратындар аз. Әдетте студенттер қалталы азаматтарға көмек көрсетеді", - деп атап өтті Алматыда газет тілшісі.

16 жастан асқан әрбір қазақстандыққа 100 мың рубльге 1 теңгеге 500 рубльге дейін еркін айырбастауға рұқсат етілді.

Осы сомадан басқа, қаражат 6 айға дейін пайдалану құқығынсыз арнайы жеке банктік шотқа аударылуы керек еді. Арнайы комиссия ақшаны алудың заңдылығын тексеріп болғаннан кейін қаражат оқшаулаудан алынады.

Талдықорғанда да іскер адамдар аз болған жоқ. Ол жерде жаңа валютаны енгізудің арқасында ақша табудың басқа жолдары қарастырылды.

"Алматыдан жіберілген рубльдік жалақымды Талдықорған қалалық әкімшілігінің пунктінде екінші рет айырбастауға кіргеннен кейін үмітім үзіліп, тым болмаса, ағаш темекі алуға орталық базарға бардым. Сол жерде бірінші рет Қазақстан Республикасының ұлттық валютасын көрдім.

Сол кезде халқымыз ұшқыр ойлы адамдарға неткен бай еді деп еріксіз ойлайсың. Айырбастау басталғаннан кейін 2-3 сағат ішінде су жаңа ақшаны ешкімге қажет емес болып көрінетін рубльге сатқан кез келген адамға үкіметте жоғары лауазымды сеніп тапсыруға болады.

Олар ұлттық валютаны нарықтық бағаммен - «майдың» 20% -на дейін ұсынды. Параллельді валюталар пайда болатын алты күнде іскер азаматтардың қолындағы теңге "теңге - рубль - теңге" немесе "теңге - рубль - тауар" формуласы бойынша кем дегенде 2-3 айналым жасайды", - деп хабарлады Талдықорғандағы басылымның тілшісі.