Адамзатты не күтіп тұр?

Заман қабағы қатулы. Шындығы керек, ХХI ғасыр адамзатқа керемет жетістіктер, жақсылықтар сыйлап жатқан жоқ.

Бәрі керісінше болуда. Ғасыр басында күйреп түскен АҚШ-тағы егіз мұнарадан басталған тас-талқан әлі толас табар емес.

АҚШ-тың Иракқа, Ауғанстанға басып кіруі, Израиль-Ливан соғысы, Қап тауындағы теке тірес, Азия елдеріндегі мелекеттік төңкеріс, қанды шерулер, әлемдік экономикалық, қаржылық дағдарыс, ғаламды қамтыған табиғи апаттар, Солтүстік Африка, Таяу Шығыстағы шырғалаңдар, қарулы қақтығыстар - осының бәрін адамзат үстіміздегі ғасырдың алғашқы он жылдығында бастан кешіруде.

Алдағы жылдарда саналы тіршілік иесін не күтіп тұр? Белгісіз.

Әйтеуір адам үшін жақ­сылықтың нышаны алыс сияқ­ты. Бүгінгі көріпкелдерді бы­лай қойғанда, ес білмес ескі заман­ның жылнамашылары да адамзатты болашақта тек қайғы-қасірет күтіп тұрғаны жөнінде көп жазған. Ежелгі үнді-қытай не болмаса Америкадағы үндістердің, шөл далада ғұмыр кешкен бә­деуилердің жазбаларында "жер төңкеріліп түседі, зауал аспаннан төнеді, тіршілік иелерінің үштен екісі жойылады" деген үрейлі жол­дар бар. Көн терілерге ойылып жазылған, тастарға бәдізделген бұл жазбаларды бүгінгі ғылым жоққа шығара алмайды. Ғасыр доңғалағы алға жылжыған сайын осы жазбалардағы айтылған қауіп-қатерлер алдан шығып жат­қаны белгілі.

Жалпы, жыл өткен сайын жиілеп бара жатқан табиғи апаттар әлемдік экономиканың кері кетуін тездетуде. Демек, ауыл шаруашылығы да күйзеліске ұшы­рауда деуге болады. Тірлік осылай жалғаса берсе, мұның соңы бүгінгі таңда саны 6 мил­лиард 800 миллионға жетіп отыр­ған адам баласын азық-түлікпен, ауызсумен қамтамасыз ету қиынға соғары хақ. Қазірдің өзінде осыншама халықтың жартысына жуығы аш құрсақ, ауызсуға жарымай жүргені белгілі.

Өткен жылғы Ресейдегі апшыны қуырған ыс­тық, өрт, Қытайды жайлаған құр­ғақшылық, Оңтүстік Африкадағы табиғи апат­тар, Шри-Ланкадағы жер дүм­пулері, Пәкстандағы сел-тасқын, Еуропа территория­сындағы бұрын-соңды болмаған қалың қар мен үскірік аяз, Бра­зилия мен Аргентинадағы соңғы отыз жылда болмаған құрғақ­шы­лық - осының бәрі адам баласын асырап отырған ауыл шаруашы­лығына үлкен соққы болды.

Адамдарға тамақ жет­пеген кезде, олардың алдында үш мақсат тұрады - қоныс аудару, көтеріліске шығу, шейіт болу

БҰҰ халықаралық азық-түлік бағдарламасының өкілі Жозетт Ширан:

"Адамдарға тамақ жет­пеген кезде, олардың алдында үш мақсат тұрады - қоныс аудару, көтеріліске шығу, шейіт болу", - дейді. Әлем бойынша азық-тү­ліктің қымбаттауы жер-жерде халықтың наразылығын тудыруда. Демек, жұмыр жер бетінде бұдан былай қақтығыс ошақтары кө­беймесе, азаймасы анық.

АҚШ ұлттық зерттеулер институтының бас директоры Жеральд Селенте­нің:

"2012 жылға қарай Америка аш адамдардың ереуілінен, стихиялы көтерілістерден, түрлі шерулерден бас көтере алмай қалады" дегенді айтады.

Ал ағыл­шын Карен Уорд (НSВС банкінің экономисі) "алдағы уақытта Ұлы­британияда азық-түлікке байла­нысты дүмпулер көз үйреншікті дүниеге айналмақ" деп жазады. Ал халықаралық Human Rights Watch ұйымының директорлар кеңесінің мүшесі Майкл Клэр өзінің "Шикізат үшін соғыс" атты кітабында "әлем үшінші дүние­жүзілік соғыстың табалдырығында тұр" деп көрсеткен. 

Оның пайымдауынша, ендігі соғыстың негізгі себебі азық-түлік, мұнай көздері және ауызсу үшін болмақ

Ресурстарды бөлу соғысы қазір басталып кетті деуге болады.Глобаның болжамдары қандай? Осы тұста мына бір жайтқа назар аудармасқа болмайды.

Жа­қында Ресей астанасы Мәскеуде осы елдің ең белгілі астрологтары, бақсылары, парапсихологтары бас қосып, алдағы уақытта Ресейді һәм ғаламды не күтіп тұр деген дөңгелек үстел өткізіп, өз бол­жамдарын ортаға салды. Сол жерде бірі "2007-08 жылдардағы әлемдік қаржы дағдарысы әлі аяқталған жоқ, нағыз дағдарыс алда. Әлі талай трансұлттық ком­паниялар, ірі қаржы институттары тіпті жекелеген кейбір мемле­кеттер банкрот болмақ" дейді.

Ал белгілі астролог Павел Глоба:

"биыл да, алдағы жылы да әлемнің әр түкпірінде мылтық атылып, бомба жарылып, соғыс ошағы көбейе бермек. Соның ішінде биылғы жылдың жазы Ресейге тағы да жақсылық әкелмейді. Бір­неше мәрте ай тұтылады. Жал­пы, биыл мұндай тұтылу алты рет болмақ. Мұндай жағдай осыдан жиырма жыл бұрын КСРО та­райтын кезде орын алған. Соңғы тұтылу үстіміздегі жылдың 10 желтоқсанында болмақ. Осыдан кейін-ақ, Балқан түбегінде қару­лы қақтығыс басталады. Нобель сыйлығын беру кезінде лаңкестер бомба жарады. Жалпы, биылғы жылды Ұлы Отан соғысы басталар алдындағы 1939 жылмен са­лыс­тыруға болады. Өйткені 1939 жы­лы Екінші Дүниежүзілік соғыстың алғашқы нышандары байқалған. Биыл да солай.

Оған жұрт куә болып отырған Араб елдеріндегі теке тірестердің орын алуы" дейді. Сондай-ақ Павел Глоба Үшінші Дүниежүзілік соғыстың баста­латынын кезінде болжап берді. Ол 2014 жылы болмақ. Соғыс Сочи олимпиадасы біткен соң бес күннен кейін басталады.

Африка елдерінде басталған төңкеріс Таяу Шығыс, Парсы шығанағын жал­мап, Орта Азияға жетпек. Одан ырғып, Ресейге жақындамақ... Глобаның болжамы қаншалықты шындыққа жанасымды бола­тынын уақытында көрерміз.

Араб елдеріндегі төңкеріске тоқталған ол:

"Тунис, Египет президенттері тақтан тайғаны белгілі. Ливия билеушісі Каддафи де орнынан кетеді. Одан кейінгі кезек Сирия және Йемен басшысына келмек. Ең соңы болып, үш жылдан кейін Иран президенті орнынан қуыл­мақ. Ал Каддафидің қай жылы туғанын ешкім білмейді. 1937 я болмаса 1940 деп айтылады. Ол мейлі қай жылы туылмасын, егерде 7 шілдеде туылса, сол күні қайтыс болады. Өйткені дәл сол күні күн тұтылады" деп Таяу Шы­ғыс елдерінің басшылары жөнінде де болжам жасап қойды. Кім не десе о десін, баршаға бел­гілі бір жайт, ол - жыл өткен сайын табиғи апаттардың көбеюі, азық-түліктің қымбаттауы, қорды қайта бөлуде қақтығыстардың жиілеуі. Бұл - аксиома. Жақында болған Жапон аралындағы қатты жер сілкінісі, мұхиттан көтерілген цунамидің елді мекендерді шайып кетуі, атом стансасындағы апат, ондаған мың адамның қаза табуы ғаламның қабырғасын қайыс­тырған қайғы. Жапониядағы жер сілкінісінің зардабы әлемдік эко­номикаға қатты әсер етпек. Себе­бі бұл ел - жер бетінде АҚШ-тан кейін экономикасы қатты дамы­ған екінші мемлекет. Әзірге бұл елдің апаттан шеккен зияны 300 миллиард доллардан асып жы­ғылады деп есептелуде.

Үшінші дүниежүзілік соғыс басталып кетті ме?

Ал Үшінші Дүниежүзілік со­ғыс жөнінде айтар болсақ, көп­теген сарапшылардың пікірінше, соғыс басталып кетті. Араб ел­дерінде тұтанған от жер дүниенің біраз бөлігін шарпымақ. Бұл соғысқа ондаған елдер қатысады. Шын­дығы керек, Ливиядағы соғысқа НАТО-ға мүше 28 елмен, бірқатар араб-мұсылман мемле­кет­тері қа­тысуда. Жалпы, Ли­вия­дағы со­ғыстың себебі не дегенде бұған ешкім мандытып жауап бере ал­мауда. Тек "Батыс пен Шы­ғыс арасында ресурстарды бөлу жанжалы" дегенді ғана ай­тады. Дегенмен кейбір сарапшы­лар "АҚШ үшін әлемнің әр қиырында қарулы жанжалдардың болғаны жақсы. Себебі әлсіреп кеткен долларды нығайтудың ең тиімді жолы - соғыс" деседі. Осы орайда бүгінгі күні НАТО араласып жатқан Ливиядағы жан­жалға аз-кем тоқтала кеткен артық болмас.

Егерде Муаммар Кад­дафи тақтан кетсе, осындай же­ңіл­­дік­тердің бәрі құритыны бел­гілі

Жалпы, "қырық жыл ел билеген Муаммар Кад­дафиді тақтан тайдыру керек" деген ұранмен жүріп жатқан со­ғыстың басты себепкері - Кад­дафи кім? Ақиқатына келсек, Кад­дафи - айдалада қоста дүниеге кел­ген кембағал бір бәдәуидің баласы. Кейіннен билік тізгінін ұстаған соң өзінің жазғандарында ол: "менің жастық шағым шетсіз-шексіз аспан астында өтті. Біз, бәдәуилер, еркін жүрген адам­дармыз. Азаттықты сүйдік" деп айтқаны бар.

Оның жастық шағы туралы әкесі: "Муаммар мектепте оқып жүріп каникулға шыққан кездерінде отыз шақырым жердегі қосқа жаяу-жалпылап келуші еді. Ол азаттықты сүйді. Елін Батыс­тың отарлаушыларынан азат ету үшін басын тікті" деп жазды. 1969 жылы елдегі монархиялық ре­жимді құлатқан Муммар сол елдің билеушісі атанды. Әрине, елдің премьер-министрі де, қорғаныс қолбасшысы да атанды. Ең со­ңында мұндай ресми лауазымдар­дан бас тартып, төңкеріс же­текшісі-көсем деген атты өзіне қалдырды. 1970 жылы елдегі би­лікті таза қолына алған ол Ли­виядағы өзге елдің әскери база­ларын жауып, әскерін қуып шық­ты. "Біздің жерде ешқандай шетелдің әскери базасы тұруы тиіс емес. Кетуі керек. Әйтпегенде төңкеріс жалғаса береді. Отар­шылардан елді азат етуде біз қаза табамыз. Бірақ бәрібір азаттық соғысы жалғаса бермек" деп жа­лынды сөздер айтқан ол, сол жылы ағылшын, американ, ита­льян әскери базаларын жапты­рып, жатжұрттық әскерді өз жерінен қуып жіберді.

Мемлекет дамуының бағдаршамы болған "Жасыл кітап" деген кітабын жазды. Шындығында, бұл кітап ливиялықтарды өркениетке же­теледі.

Мұнайдан түскен көп ақшаның арқасында әрбір отба­сын құрған жас шаңыраққа бірден алпыс мың доллар берілді. Бен­зиннің литрі бұл елде бар-жоғы - 14 цент қана. Баспаналы болғы­сы келгендерге несие пайызсыз бе­рілді. Бұл елдің тұрғындары көп­теген әлеуметтік жеңілдіктерге ие болды.

Егерде Муаммар Кад­дафи тақтан кетсе, осындай же­ңіл­­дік­тердің бәрі құритыны бел­гілі. Мұндай халқына жақсылық жасай білген адамның артына Батыс неге шырақ алып түсті, несі ұна­май қалды? Қысқасы, Кадда­фи­дің өмірде қандай адам болған­дығы жөнінде кеңінен айтуға болар еді. Оны келесі бір мақалада тоқтала жатармыз. Ал жалпы, адам­затты алда не күтіп тұр, аштық па, әлде қанқұйлы соғыс па? Сарапшылар мен көріпкелдер мұның екеуі де дегенді айтады.

Мақаланың түпнұсқасы: https://kaz.nur.kz/world/180297-adamzatty-ne-kytip-tyr/