Қазақстанда міндетті зейнетақы жарналарын кімдер өзі төлеуі тиіс

Қазақстандағы міндетті зейнетақы жарналарын жеке кәсіпкерлер, жеке тұлғаларға АҚС шарты бойынша қызмет көрсететін азаматтар және т.б. төлеуі тиіс. Мұның мән-жайын NUR.KZ тілшілері білді.

Қазақстандықтардың жеке зейнетақы шоттарында (ЖЗШ) 19 триллион теңге сақталған. Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының (БЖЗҚ) деректері бойынша 2024 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша зейнетақы активтерінің 96,5 пайызы міндетті зейнетақы жарналарын (МЖЗ) уақтылы аудару есебінен қалыптастырылды.

Бұл жарналар міндетті түрде қазақстандықтардың табысынан ұсталып, олардың БЖЗҚ-дағы жеке зейнетақы қорына аударылады. Кейбіреулер үшін мұны олардың орнына агенттер жасайды, басқалары мұны өздері жасауы тиіс, ал енді біреулері МЗЖ төлеуден босатылады.

Агент кім үшін МЗЖ аударады

МЗЖ төлеу жөніндегі агент – алушы үшін БЖЗҚ есептейтін, ұстайтын (есептейтін) және аударатын жеке және заңды тұлғалар. Яғни, атап айтқанда, бұлар – жұмыс берушілер мен төлемдерді жүзеге асыратын басқа да ұйымдар.

Бұл ретте агенттерге табыстардан БЖЗҚ-ға МЗЖ-ны уақтылы есептеу, ұстап қалу және төлеу міндеті жүктелген:

• өзге де ақы төленетін жұмысы бар (сайланған, тағайындалған немесе бекітілген), оның ішінде Қазақстандағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерінде және ҚР-да аккредиттелген консулдық мекемелерінде жұмыс істейтін қызметкерлер мен адамдар;
• мақсатына салық агенттерімен жасалған жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) кіретін азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша табыс алатын, оның ішінде Қазақстандағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, Қазақстан Республикасында аккредиттелген шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктерінде және консулдық мекемелерінде жұмыс істейтін адамдар.

Бұл ретте, егер агент МЗЖ-ны уақтылы төлемеген болса, бірақ қызметкерге табыс төлеген болса, мемлекеттік кіріс органдары бұл ақшаны Қазақстан Ұлттық Банкінің әрбір мерзімі өткен күн үшін есептелген өсімпұлдан 1,25 есе мөлшерінде өндіріп алады және оларды салымшының ЖЗШ-на аударады.

МЗЖ-ны кімдер өзі төлейді

Әлеуметтік кодекстің нормаларына сәйкес БЖЗҚ-ға МЗЖ төлеу дербес жүзеге асырылады:

• жеке кәсiпкерлер, оның iшiнде шаруа немесе фермер қожалықтарының басшылары, олардың 18 жасқа толған мүшелерi, сондай-ақ жеке практикамен айналысатын адамдар өз пайдасына;
• мақсаты салық агенттеріне жатпайтын жеке тұлғалармен жасалған жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) болатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша табыс алатын, Қазақстанда тұрақты тұратын жеке тұлғалар;
• Қазақстанда тұрақты тұратын, Қазақстан Республикасындағы халықаралық ұйымдардың өкілдіктерінде, Қазақстан Республикасында аккредиттелген шет мемлекеттердің дипломатиялық өкілдіктері мен консулдық мекемелерінде жұмыс істейтін жеке тұлғалар.

Бұл жағдайда МЗЖ төлеу екінші деңгейдегі банктер арқылы қолма-қол ақшамен жүргізілуі мүмкін.

ЖЗҚ төлеуден кімдер босатылады

Бұл ретте, төмендегі тұлғалар БЖЗҚ-ға міндетті зейнетақы жарналарын төлеуден босатылады:

• зейнеткерлік жасқа толған адамдар;
• егер мүгедектік мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар. Олар БЖЗҚ-дағы өтініші бойынша МЗЖ төлей алады;
• әскери қызметшілер (мерзімді қызметтегі әскери қызметшілерден басқа), арнаулы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік фельдъегерлік қызметтің қызметкерлері, сондай-ақ арнаулы атақтарға, сыныптық шендерге ие болу және формалы киім кию құқықтары 2012 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылған адамдар;
• еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдерін алушылар.

Еске сала кетейік, Қазақстанда да жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары (ЖМЗЖ) енгізілді. Олар қазірдің өзінде қазақстандық жұмысшылардың 3,6 миллион шартты шотына түсті.