Зиян жұмыс істейтіндердің зейнетке шығуы: оның шарттары қандай

Зиян жұмыстардағы еңбек өтілі бар мамандар зейнетке ерте шыға алады. Жәрдемақы тағайындау кезінде жұмыскердің жасы мен МКЗЖ төлемдері ескеріледі. Толығырақ 2024 жылы күшіне енген заңда түсіндіріледі.

Зиян жұмыс жағдайында істегендер үшін зейнетақы 55 жаста тағайындалады

Қазақстан Республикасының 21 желтоқсан 2023 жылғы № 49 (2024 ж. 1 қаңтардан бастап күшіне енді) Заңына сәйкес, ҚР Әлеуметтік кодексі еңбек жағдайлары зиян жұмыстарда істейтін адамдарды әлеуметтік қорғау мәселелерін жаңаша реттейтін 14-1-тараумен толықтырылды.

Жұмысының зияны бойынша зейнетке шығу үшін қанша жұмыс істеу керек? Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінің 195-1-бабының 1-тармағына сәйкес арнайы әлеуметтік төлем алу құқығы 55 жаста беріледі. Бұл ретте зиян тізім бойынша жұмыс өтілі ғана емес, сондай-ақ міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын кемінде 84 ай (7 жыл) аудару да маңызды.

Мұндай төлем:

• арнайы кәсіптік мемлекеттік жәрдемақыдан;
• зейнетақы алдындағы аннуитеттік сақтандыру шарты бойынша сақтандыру төлемінен;
• жұмыс берушінің қаражаты есебінен кәсіптік төлемнен;
• Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары есебінен қалыптастырылған зейнетақы төлемінен тұрады.

Жаңа заңға сәйкес зияндылығы бойынша қалай зейнетке шығуға болады? Қазақстан Республикасы Әлеуметтік кодексінің 195-1-бабының 1-тармағына сәйкес зиянды тізім бойынша жұмыс істегендер еңбек қызметі тоқтатылған немесе өндірістің зиянды факторларының әсеріне байланысты емес жұмысқа ауысқан жағдайда жәрдемақы алуға құқылы.

Зейнетке ерте шығу қауіпті жұмыстардың тізімін белгілейді

Зиян жұмыстардың тізбесі Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 24 мамырдағы № 170 "Өндірістердің, жұмыстардың, пайдасына міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын төлеу жөніндегі агенттер меншікті қаражаты есебінен міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын жүзеге асыратын, еңбек жағдайлары зиянды жұмыстармен айналысатын жұмыскерлер кәсіптерінің тізбесін бекіту туралы" бұйрығымен бекітілген.

Қауіпті жұмыс өтілі бар жұмыстарға мына салаларда көрсетілген әртүрлі кәсіптер жатады:

• жерасты жұмыстары;
• ашық әзірлеу;
• металлургия;
• химиялық өндіріс;
• атом өнеркәсібі;
• мұнай өндірісі;
• цемент өндірісі;
• ағаш өңдеу және т.б.

Зияндылық бойынша еңбек өтіліңізді қалай білуге ​​болады? Жалпы ереже бойынша, еңбек жағдайлары зиянды жұмыстағы еңбек өтілі жұмыс берушінің еңбек кітапшасындағы тиісті жазбаларымен расталады. Сондықтан дәл сонымен бірге тексеру керек.

Егер еңбек кітапшасында дәлсіздіктер, түзетулер, сәйкессіздіктер болса немесе тиісті жазбалар болмаса, мұрағат мекемелерінің анықтамалары, мұрағат құжаттарының көшірмелері (жұмысқа қабылдау туралы бұйрықтар, жалақы туралы ведомостар, куәліктер) немесе сот шешімімен зиянды жұмыстардағы еңбек өтілін растау қажет.

Электрондық көшірмелерді ұсынған жағдайда оларды ведомстволық немесе мемлекеттік мұрағат қызметкері не жұмыс орнынан ЭЦҚ-мен куәландыруы тиіс. Сондай-ақ жұмысқа қабылдау туралы бұйрықтарға сілтемелері бар анықтамалар, жалақы туралы ведомостар, куәліктер және т. б. арқылы тәжірибені растауға болады.

Жұмыс беруші Қазақстан Республикасы Әлеуметтік кодексінің 195-1-бабының 1-тармағында көрсетілгендей кәсіптік төлемді қамтамасыз етеді, зиянды өтілі бар қызметкерлерге арнаулы әлеуметтік төлемді іске асырудың бір түрі — Жұмыс берушінің есебінен төлеу.

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 127-3 бабына сәйкес 55 жасқа толған және олар үшін кемінде 84 ай МКЗЖ төленген жұмыскерлерге зиянды тізім бойынша жұмыс істейтін, олар зиянды еңбек жағдайлары бар жұмыстарда еңбек қызметін тоқтатқан немесе зиянды өндірістік факторлардың әсерін болдырмайтын басқа жұмысқа ауысқан жағдайда, кәсіптік төлем жұмыс берушінің қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

ҚР Еңбек кодексінің 127-3-бабының 4-тармағына сәйкес, заң шығарушы еңбек жағдайлары зиянды қызметкерлерге жұмыс берушінің қаражаты есебінен кәсіптік жеңілдіктер алуға кепілдік береді. Оның мөлшері тиісті жылдағы ең төменгі күнкөрістің бір деңгейін құрайды. 2024 жылы бұл сома 43 407 теңге.