"Абай шығармаларын қазақ тілінде жазбаған": шымкенттік ғалымдар мәлімдеме жасады (видео)

Шымкенттік абайтанушы ғалым Ақжол Қалшабектің айтуынша, қара сөздері барын Абайдың өзі білмейді, себебі ол басқаша аталған. Сондай-ақ ұлы ақын туындыларын қазақ тілінде жазбаған деп мәлімдеді. Бұл туралы KAZ.NUR.KZ Ontustiktv.kz-ке сілтеме жасап хабарлайды.

Телеарнаның ресми сайтында хабарланғандай, Абай Құнанбаев өлеңдері мен қара сөздерін қазақ тілінде жазбаған. Алғаш естігенде есеңгіретіп, таң қылған тың ақпаратты Шымкенттік ғалымдар растап отыр. Айтуларынша, Хәкім Абай өз еңбектерін біз оқып жүрген нақышта емес, түркі халықтарына ортақ – шағатай өрнегінде жазған. Түпнұсқаның тайқып, бізге құбылып жетуі – кеңес саясатының қысымынан дейді зерттеушілер. Өйткені Абай шығармаларының түпнұсқасы діни элементтерге толы болған.

"Ей юрагимниң қуаты фарзандларим! Сизларга бираз соз язып, ядгар қалдыраман. Қазір мен өзбек тілінде емес, Абай тілінде сөйлеп тұрмын. Оқып тұрғаным да 38-ші қара сөздің түпнұсқасы. Ғалымдардың зерттеуінше Хәкім Абай тұтас шығармашылығының басым бөлігін дәп осы шағатай өрнегінде жазып қалдырған", - дейді тілші Қанат Жолдасбек.

"Баһра, Хәттә, Иттихад, Хикмат, Хайат, Кәлләм". Бұл – Хәкім қолданған сөздер. Ақжол Қалшабек – абайтанушы ғалым. Ойшыл мұрасын зерттеп, насихаттаумен келеді. Мына парақ Абайдың жеке хатшысы Мүрсиіт Бікіұлының түпнұсқа қолжазбасы. Зерттеушілер бұл байламға осы жазбаға үңіліп, зерделеу арқылы келген. Тақырыпты терең қаузаған ғалым, шәкірті Әзімханмен бірге арнайы кітап даярлапты. "Әуезов һәм Абай" аталатын бұл оқулықта Хәкім шығармаларының түпнұсқасы мен қазір біз оқып жүрген түрі салыстыра қаралады.   "Әбдіраһманға жазған өлеңі. Түпнұсқадан оқиын. "Я худай бере гор, тілеген тілекді. Қорықпай орнықтыр, Чочыған юректі". "Ш" әрпінің орнына "ч"-ны қолданады. Шошыған демейді, чочыған жүрекді. "Т"-ның орнына "д"-ны қолданады", - дейді абайтанушы Ақжол Қалшабек

Қара сөздері барын Абайдың өзі білмейді. Өйткені Абай шығармашылығында "Қара сөздер" деп аталатын еңбек жоқ. "Ақыл и китаб" деп аталатын ой-толғамдары 45 емес, 41 болған дейді зерттеуші. Ал шағатай өрнегі деп отырғанымыз, түркі халықтарына ортақ байланыс тілі болған.

"Біздің бүкіл хандардың хаттарын оқысаң... Кененсарыны оқисың ба, Абылай хан ба. Бәрі осы тілмен жазған. Сөйлескенде қазақша сөйлесе беруі мүмкін, бірақ хат жазғанда шағатай тілінде жазған. Неге? Себебі ол қалыптасқан дәстүр болған. Оның ерекшелігі – оны өзбек те оқи береді, қазақ та оқи береді, қырғыз, түрікмен, татар да оқи береді", - дейді Ақжол Қалшабек.