Қызметкерлерді жазатайым оқиғалардан сақтандыру процесі

Жұмысшыларды өндірістегі жазатайым оқиғалардан сақтандыруға кім міндетті және қанша жұмыс беруші өз қызметкерлерін сақтандырғаны туралы KAZ.NUR.KZ материалынан оқыңыздар.

Жұмыскерді жазатайым оқиғалардан сақтандыру — әр жұмыс берушінің міндеті. Елімізде жыл сайын 1400-ден астам адам өндірісте жарақат алады, 200-ден астамы қайтыс болады. Мәселен өткен жылы кәсіпорындарда 1474 адам зардап шегіп, 251 жұмысшы көз жұмды. Биылғы тоғыз айдың нәтижесі бойынша статистика да көңіл көншітпейді: 971 қызметкердің 131-і қайтыс болды.

Бұл ретте 519 мыңнан астам жұмысшы зиянды және қауіпті еңбек жағдайында жұмыс істейді. Жұмысшылардың 37%-ы – шу мен дірілдің күшеюі жағдайында, 25%-ы – жұмыс аймағында газ бен шаңның жоғарылауында, 13%-ы қолайсыз температуралық жағдайларда жұмыс істейді.

Еңбек гигиенасы және кәсіби аурулар ұлттық орталығының мәліметінше, соңғы үш жылда кәсіптік аурулар саны 2020 жылғы 279-дан 2023 жылы 707-ге дейін өсті. Бүгінгі таңда диспансерлік есепте сегіз мыңнан астам қазақстандық тұр.

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі өндірістік жарақаттардың және кәсіптік аурулардың алдын алудағы басты жауапкершілік жұмыс берушіге жүктелетінін атап көрсетеді. Қазақстанда барлық жұмысшылар міндетті сақтандырумен қамтылмағаны белгілі.

Мемлекеттік еңбек инспекциясы комитеті ұсынған соңғы мәліметтерге сәйкес, бүгінгі күні 63,7%-ы жұмыс істеп тұрған заңды тұлғалар жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру жүйесімен (ОСНС келісімі) қамтылған.

ҚР Еңбек кодексінің 23-бабының 2-тармағының 15-тармақшасына сәйкес, жұмыс беруші қызметкерді еңбек (қызметтік) міндеттерін атқару кезінде жазатайым оқиғалардан сақтандыруға міндетті. Жұмыс берушінің жауапкершілігін міндетті сақтандырудың мақсаты сақтандыру төлемдерін жүзеге асыру арқылы еңбек (қызметтік) міндеттерін атқару кезінде өмірі мен денсаулығына зиян келтірілген қызметкерлердің мүліктік мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету болып табылады.

Сақтандыру төлемдерін зардап шеккен қызметкер де, оның отбасы мүшелері де ала алады (қызметкер қайтыс болған жағдайда). Бұл ретте дебиторлық берешек сақтандыру сомасы жоғалған табыстың орнын толтыру бөлігінде ай сайынғы төлемдерден, сондай-ақ қызметкердің денсаулығына келтірілген зияннан (емделу, қосымша тамақтану, дәрі-дәрмек сатып алу, протездеу, күту, санаториялық-курорттық емделу) туындаған шығыстардан тұрады.

Еңбек министрлігі қызметкерлерді жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру келісімі болмаған немесе оның мерзімі өткен жағдайда жұмыс берушілерге автоматты түрде хабарлама жіберу жүйесін енгізген болатын. Жұмыс берушіде осы келісімнің болмауы "Мемлекеттік кредиттік бюро" АҚ сақтандырудың бірыңғай деректер базасы" ақпараттық жүйесінен алынған мәліметтерді пайдалана отырып автоматты түрде анықталады.

Қызметкерлерді жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру келісімін жасамаған жұмыс берушілер мемлекеттік еңбек инспекциясының автоматты түрде профилактикалық бақылау тізіміне енгізіледі. Бұл ретте жұмыс берушілер айыппұл алу қаупін ұмытпағаны жөн.

"Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің 230-бабына сәйкес міндетті сақтандыру шартын жасамау шағын кәсіпкерлік субъектілеріне 160 АЕК (590 мың теңге), орта кәсіпкерлік субъектілеріне – 400 АЕК (1 476 мың теңге), ірі кәсіпкерлік субъектілері үшін – 1000 АЕК (3 920 мың теңге).