Бауыр шұжығын сатып аларда не нәрсеге мән берген жөн: мамандар кеңес берді

Бауыр шұжығы – тартылған еттен жасалған шұжықтың ерекше түрі, әмбебап өнім, өзі айтарлықтай арзан. Оны негізінен салқындатылған түрінде жейді, бірақ үй шаруасындағы әйелдің тапқырлығымен бұл өнім көптеген дәмді және нәрлі тағамдарды дайындауға мүмкіндік береді. Бұл туралы "МОТҚҚҚ" ҚБ өкілдері хабарлады.

Шұжықтың бұл түрі соншалықты танымал емес, бірақ өзіндік дәмі мен ерекше құрамы үшін оны жақсы көретін құрметтеушілері жетерлік. Бауыр шұжықтарын дайындау үшін қолданылатын шикізат – бауыр, яғни, ауылшаруашылық жануарлары мен құстарының ішкі жағы. Бауырға – бауыр, жүрек, асқазан, өкпе және т.б. қосылады. Сондай-ақ құрамына дірілдек (желе) түзетін құрамдар да кіреді: құлақтар, еріндер, терілер, сіңірлер. Бауырды ұзақ уақыт пісіретін сорпасы коллагенмен қаныққан, бұл сүйектер мен буындар үшін өте пайдалы. Бауыр шұжығы өндірісінде қолданылатын ингредиенттердің барлық жиынтығы өнімнің құрамында толығымен көрсетіліп, таңбаламасында жазылуы қажет. Ал егер сізге жануарлардың ішектері мен терілерімен бірге тауықтың дәмін татуды ұсынса ше?

Қоғам белсенділерінің көмегімен Шаруашылық жүргізу құқығындағы Қазақстан Республикасы Президенті Іс басқармасы Медициналық орталығы жанындағы "Санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталығы" республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорнының зертханасы "Колбаса ливерная", салқындатылған" (өндіруші ИП Тужикова Е.Н., Ресей) өнімінің үлгісін алды.

"Кеден одағының 022/2011 "Тамақ өнімдерінің таңбаламасына қатысты" техникалық регламентінің талаптарына сәйкестігіне сараптама жүргізу кезінде бауыр шұжығы жапсырмасында өндіруші өнімнің көлемін (салмағы) көрсетуді "ұмытып кеткені", сондай-ақ таңбаламаны тек орыс тілінде жазғаны анықталды, – деді "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігінің өкілі Жанна Биятан.

"Азық-түлік өнімдерін мемлекеттік және орыс тілдерінде таңбалау талабы КО ТР 022/2011 ғана емес, сонымен қатар қазақстандық нормативтік құқықтық актілермен де белгіленген. Атап айтқанда, "Қазақстан Республикасындағы Тіл туралы" заңында арнайы ақпараты бар өнімге арналған затбелгілер (жапсырмалар), Қазақстанда өндірілетін тауарларға арналған таңбаламалар, нұсқаулықтар мемлекеттік және орыс тілдеріндегі қажетті ақпаратты қамтуы тиіс. Шетелде өндірілген тауарларға арналған арнайы мәліметтері, таңбаламалары, нұсқаулықтары бар өнім этикеткалары (жапсырмалары) импорттаушы ұйымдардың қаражаты есебінен мемлекеттік және орыс тілдеріндегі аудармасымен қамтамасыз етіледі. Сондай-ақ, ҚР "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" заңына сәйкес, тауарға қоса берілетін тұтыну қаптамасында, заттаңбада немесе тауарлардың жекелеген түрлеріне өзге де тәсілмен қабылданған құжаттамада тұтынушыға қазақ және орыс тілдерінде өнім туралы ақпарат міндетті түрде берілуі тиіс. Ақпарат бір тілде немесе шет тілінде берілген жағдайда ол – ұсынылмаған болып саналады.

Сонымен қатар зерттеу нәтижелері көрсеткендей, өндіруші ингредиенттер ретінде ет немесе құс етінің ішектерінің барын таңбаламасында көрсетпегенімен, бауыр шұжығынан тауық гені табылған.

2024 жылдың 24 қыркүйегіндегі №837/577 хаттамасында атап өтілгендей, Петропавл қаласында сатып алынған "Колбаса ливерная" салқындатылған (өндіруші: ИП Тужикова Е.Н., Ресей, өндірілген күні: 11.09.2024 ж., жарамдылық мерзімі: 11.10.2024 ж.) тағамдық өнімінде "мақсатты компонентке қатысты, тауық ДНҚ үлгісінен алынған материал анықталды". Зертхана мамандары DN Animal Ident Chicken сынамасы арқылы молекулалық-генетикалық әдіс арқылы бұл өнімнің шикізат құрамын анықтады", – деп қосты қоғамдық бірлестік өкілі.

Кәсіпкерлер үшін салдары

Мұндай өнімдерді сатумен айналысатын кәсіпкерлер үшін анықталған бұзушылықтар беделіне ғана емес, қаржылық және құқықтық салдарға да алып келеді. Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі жөніндегі техникалық регламенттердің талаптарын сақтамағаны үшін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айыппұлдар мен басқа да санкциялар қарастырылған. Ережелерді бұзу өнімді айналымнан алып тастауға және қызметті тоқтатуға әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, тұтынушылардың сенімін жоғалту бизнеске елеулі зиян келтіруі және оның нарықтағы тұрақтылығына әсер етуі мүмкін.

Кәсіпорындар жағымсыз салдарға жол бермеу және тұтынушыларына деген сенімді сақтау үшін таңбалама стандарттарын қатаң сақтауы тиіс.

Өндіруші өнімді айналымға шығарғанда құрамына, қасиеттері мен мақсатына қатысты тұтынушыларды жаңылыстыратын, сондай-ақ оның сапасы мен қауіпсіздігін тікелей немесе жанама сипаттайтын басқа да мәліметтерді олардың дұрыс таңдау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін өнім туралы толық, қажетті, түсінікті және сенімді ақпараттың болуын қамтамасыз етуге міндетті.

Тұтынушылар қауіпті немесе сапасыз тауарларды сатқанда нені білуі керек?

Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес, сатушы (дайындаушы) өзі тұтынушыларға өткізетін тауардың сапасы мен қауіпсіздігі үшін жауапты болады.

Тауар қауіпті және сапасыз болып шықса, тұтынушы тауарды айырбастау немесе қайтару туралы талаппен сатушыға (дайындаушыға) жүгінуге, сондай-ақ тауарды айырбастауға, осы өнімді сатып алу салдарынан өзіне келтірілген залалдың орнын толтыруды талап етуге құқылы.

Өнімнің сапасыздығы деп сатып алу-сату шартының талаптарына сәйкес келмейтін, оның мақсатына сәйкес пайдалануға қажетті қасиеттері жоқ немесе жалпы қабылданған талаптар мен стандарттарға сәйкес келмейтін өнім түсініледі.

Қауіпті өнім деп өндірушінің (өнім берушінің) қадағалануын растайтын құжаттары жоқ, сондай-ақ техникалық регламенттерде және нормативтік құқықтық актілерде белгіленген талаптарға сәйкес растайтын және (немесе) сәйкестікті бағалау құжаттары жоқ өнім түсініледі. Жарамдылық мерзімі белгісіз немесе жарамдылық мерзімі өтіп кеткен азық-түлік өнімдері, контрафактілік өнімдер де қауіпті тауарларға жатады.

Тұтынушылардың құқықтарының бұзылуы туралы қайда шағымдануға болады?

Бүгінгі таңда тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың ең қолайлы қызметін https://eotinish.kz/kk деп атауға болады, ол арқылы сіз уәкілетті мемлекеттік органға шағымды оңай жібере аласыз.

Сондай-ақ тұтынушылардың мәселелерін шешуде белсенді жұмыс істейтін тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі қоғамдық ұйымдар арқылы қорғауға болады.

Бұл материалды әлеуметтік жобаның орындаушысы – "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігі дайындаған.

Осыған ұқсас сұрақтар бойынша Instagram: OZPP.KZ – https://www.instagram.com/ozpp.kz/ немесе 87054222739 телефоны арқылы хабарласыңыз.