Азық-түліктік емес тауарлардың таңбаламасы және қауіпсіздігі: сатып алушылар мен кәсіпкерлер нені білуі керек

2024 жылдың маусым-қазан айлары аралығында тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі әлеуметтік жоба аясында "МОТҚҚҚ" ҚБ өкілдері жасырын сатып алушы әдісімен бірқатар сатып алулар жүргізді. Қауіпсіздік талаптарына және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкестігін бағалау мақсатында Қазақстанда сатылатын халық тұтынатын тауарларға ерекше назар аударылды. Басты мақсат – БАҚ арқылы ақпараттандыру және тұтынушыларды да, кәсіпкерлерді де қолдау, проблемалардың алдын алу бойынша ұсынымдар беру, деп хабарлайды "МОТҚҚҚ" ҚБ.

Жобаның негізгі мақсаттарының бірі – тұтынушыларға өнімді таңдау кезінде егжей-тегжейге назар аудару құқықтарын қорғаудың қаншалықты маңызды екенін түсіндіру болды. Осылайша, 2024 жылдың маусым айының соңында Алматыда "МОТҚҚҚ" ҚБ өкілдері үш азық-түліктік емес тауарды: қаптамасыз сұр бас киімді, қаптамасыз қара футболка және ұл балаларға арналған жазғы аяқ киімді сатып алды. Барлық тауарлар кешенді сараптамадан өткізу үшін Алматы қаласындағы ҚР ДСМ СЭБК "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК аккредиттелген зертханасына алдын ала қол жеткізілген келісімге сәйкес, МемСТ және Кеден одағының "Жеңіл өнеркәсіп өнімдерінің қауіпсіздігі туралы", "Балалар мен жасөспірімдерге арналған өнімдердің қауіпсіздігі туралы", "Қаптаманың қауіпсіздігі туралы" техникалық регламенттерінің талаптарына үлгілердің сәйкестігін бағалау үшін жіберілді.

Кешенді зерттеулер органолептикалық, токсикологиялық және физика-химиялық сынақтарды, сондай-ақ таңбаламаны тексеруді қамтиды. Өкінішке орай, үш өнімнің екеуі таңбалама талаптарына сәйкес келмеді.

1. Сұр бас киім: маңызды белгілері жоқ:

• Еуразиялық сәйкестік белгісі (Еуразиялық экономикалық одақ нарығындағы айналым белгісі).
• Өнімнің атауы, оның құрамы және өндірушісі туралы мемлекеттік немесе орыс тіліндегі ақпарат.
• Өндірілген күні және өнімнің мөлшері жоқ.

2. Қара футболка: бұзушылықтар мыналардың болмауына қатысты:

• Еуразиялық сәйкестік белгісі жоқ.
• Өндіруші елдің көрсетпеген.
• Матаның құрамы туралы мәліметтер, сонымен қатар бұйымды күтуге арналған белгілер көрсетілмеген.

Бұл өнімнің беріктігіне және оның тұтынушы үшін қауіпсіздігіне әсер ететін елеулі кемшіліктер, әсіресе, материалдарға аллергиялық реакциялар туындауы мүмкін.

3. Ұл балаларға арналған жазғы аяқ киім: барлық талаптарға толық жауап беретін жалғыз өнім.

Өнімнің дұрыс таңбаланбауы тұтынушылардың толық ақпарат алу құқығын бұзып қана қоймайды, сонымен қатар олардың денсаулығына теріс әсер етуі мүмкін. Мысалы, материалдардың құрамы туралы ақпараттардың болмауы затқа дұрыс күтім жасамауға немесе тіпті, аллергиялық реакцияларға әкелуі мүмкін, ал Еуразиялық сәйкестік белгісінің болмауы өнімнің тиісті сынақтардан өтпегенін көрсетеді.

Алия Алибекова, "МОТҚҚҚ" ҚБ құқыққорғаушы-сарапшысы: "Бүгінде тұтынушылар тауарлардың таңбаламасына ерекше назар аударуы керек. Өнім және оның өндірушісі туралы негізгі деректердің жоқтығы сақтануға шақыратын негізгі белгілер болып табылады. Мұндай өнімдер сапасыз немесе қауіпті болуы мүмкін. Біз тұтынушыларға жапсырмалардағы ақпаратты үнемі тексеріп отыруға, ал кәсіпкерлерге тұтынушылардың наразылығын және бақылаушы органдармен проблемаларды болдырмау үшін сататын өнімдерінің дұрыс таңбалануына көбірек көңіл бөлуге кеңес береміз".

Сатып алушыларға арналған жадынама:

• Жапсырмалары мен белгілерді мұқият оқыңыз. Материалдың құрамы немесе өндіруші туралы ақпарат болмаса, сатып алудан бас тартқан дұрыс.
• Интернет арқылы сатып алу. Сайтта өнім туралы ақпараттың толық тізімі бар-жоғын тексеріңіз, қажет болса, сатушыдан сұраңыз.
• Еуразиялық сәйкестік белгісінің бар-жоғын тексеріңіз. Бұл өнімнің барлық қажетті тексерулерден өткендігінің кепілі.

Кәсіпкерлерге арналған жадынама:

• Таңбаламаның жаңартылғанына көз жеткізіңіз. Техникалық реттеушілер мен МемСТ талаптарына сәйкес өнімдеріңізге қатысты ақпаратты үнемі жаңартып отырыңыз.
• Заң талаптарын орындау. Бұл сізді шағымдардан қорғайды және өнімдеріңізге деген сенімді арттырады.

Бұл зерттеу нәтижелері Алматы нарығындағы барлық өнімдер қажетті стандарттарға сәйкес келмейтінін көрсетті, бірақ, заң талаптарына сәйкес келетін өнімдер де бар, бұл барлық талаптарды орындау мүмкін және қиын емес екенін дәлелдейді! Ал мұндай тексерулердің маңыздылығын көрсетеді, өйткені олар сәйкессіздіктерді анықтап қана қоймай, жақсарту жолдарын ұсынуға көмектеседі. "МОТҚҚҚ" ҚБ міндеті – бұзушылықтарды іздеу емес, тұтынушылар мен кәсіпкерлерді қолдау, оларды ақпараттандыру және заманауи нарықтың қиындықтарымен күресуге көмектесу. Егжей-тегжейлерге мұқият назар аудару – қауіпсіз, жақсы әрі сапалы өнімді сатып алу тәжірибесіне жасалған қадам.

Әлеуметтік жобаның орындаушысы – "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігі дайындаған бұл материал тұтынушылардың өз құқықтарын білу деңгейін арттыруға ықпал етеді.

Осыған ұқсас сұрақтар бойынша Instagram OZPP.KZ – https://www.instagram.com/ozpp.kz/ немесе 87054222739 телефоны арқылы хабарласуға болады.