Бетке не себепті мең шығады: Себебі мен салдары

Беттегі мең кез келген жаста пайда болуы мүмкін. Кей адамдар бетке меңнің түсуіне алаңдайтын болса, енді бірі аса мән бермейді. Осы орайда Дебра Джалиман, Маура Р. Маклафлин және Салли Шепард сынды шетелдік ғалымдар бетке мең не себепті шығатынын және онымен қалай күресуге болатынын зерттеп көрді. Бүгінгі мақалада аталған ғалымдардың зерттеулеріне көз жүгіртетін боламыз.

Меңнің пайда болу себептері

Мең (невус) – пішіні мен көлемі әр түрлі болып келетін, қауіпсіз пигменттелген түзілімдер болып саналады. Олар жаһандағы әр адамда кездеседі.

Неліктен адам бетінде мең пайда болады? Меңнің пайда болуының басты себептері - ультракүлгін сәулелердің түзілуі, гормондық жүйенің бұзылуы, генетикалық бейімділік, түрлі вирустар, тері жарақаты, денсаулықтағы ақаулар және т.б. болуы мүмкін.

Ультракүлгін сәулелердің әсері

Күн сәулесінің әсерінен тері қабаттарында – меланин пайда болады. Ол – жасушаларда жиналып, теріні күнге күйдіретін пигмент болып табылады. Ультракүлгін сәулелер шамадан тыс көп болуының салдарынан, меланин беттің белгілі бір нүктесінде көптеп жиналып қалады. Нәтижесінде бетте мең пайда болады. Көп жағдайда алдымен бетте бір-біріне жақын орналасқан, бірнеше кішкентай невустар пайда болады.

Гормондық жүйенің бұзылуы

Гормондар ағзадағы барлық процестерді бақылайды. Дәлірек айтсақ, олар меңдердің пайда болуына және жоғалуына тікелей әсер етеді. Меңнің пайда болуына гипофиз гормондары әсер етеді. Олар меңнің түсінің, пішіні мен мөлшерінің өзгеруіне себеп болады.

Медицина ғылымдарының докторы Дебра Джалиманның айтуынша, адам ағзасының гормондық жүйесі жүктілік, жыныстық жетілу және гормондық дәрі-дәрмектерді қабылдау кезінде байқалады екен. Сол себепті дәл осы кезеңдерде бетте жаңа меңдер көптеп шыға бастайды.

Генетикалық бейімділік

Бетте меңнің көп болуына тұқым қуалаушылықтың да әсер болуы мүмкін. Егер ата-ананың бірінде дененің бір нүктесінде мең болса, дәл осындай мең оның балаларына да шығуы мүмкін. Көп жағдайда тұқым қуалаушылық арқылы берілетін мең, бала бір жасқа толғанға дейін пайда болады. Егер мұндай меңдердің көлемі үлкен болса, медицина докторы Маура Р. Маклафлин дәрігермен меңді алып тастау туралы ақылдасқан жөн дейді.

Вирустар

Папиллома вирусы бетте меңнің пайда болуына себеп бола алады. Қанға ену арқылы адам папилломасы вирусы эпидермис жасушаларын бөліп, бетте "салбырап" тұратын меңнің пайда болуына жол ашады. Мұндай жағдайда меңдер пішіні жағынан аяқтағы сүйелдерге ұқсайды. Вирус арқылы пайда болған меңдер қатты немесе жұмсақ, ал түсі қою қоңыр түстен ақшыл-қызғылт түсті болады.

Тері және мең жарақаттары

Тері механикалық тұрғыда зақымданған кезде пигмент бөлініп, ол беттің бір бөлігінде жиналатын болады. Нәтижесінде осы жерде мең пайда болады. Жаңа меңдердің пайда болуына бетте бұрыннан бар, қауіпсіз меңдердің жарақаттануына да әсер етеді. Мұндайда бетте бірнеше мең пайда болуы ықтимал.

Денсаулықтағы ақаулар

Кішкентай және үлкен күре тамырлардағы өзгерістер, жүрек-қан тамырлары жүйесінің аурулары бетке мең шығуының бірден бір себебі атануы мүмкін. Сол сияқты ас қорыту жүйесінің қабынуы, асқазан-ішек аурулары да меңдердің пайда болуына әкеп соқтыруы ықтимал. Бұдан бөлек беттегі меңдер дұрыс тамақтанбаудың салдарынан да шығуы әбден мүмкін.

Беттегі мең қауіпті ме?

Мең ешқашан адам өміріне қауіп төндірмеген, сол себепті оны алып тастау қажет емес. Алайда денедегі жаңа өскіндерден абай болған жөн, себебі олар қатерлі ісік болуы мүмкін.

Қай уақытта дәрігерге бару керек?

WebMD басылымында Салли Шепард меңге байланысты қауіпті сейілту үшін, қай дәрігерге бару керектігін атап өтті:

• асимметриялық меңнің пайда болады, мұндайда мең тек бір бағытта өседі;
• беттегі жаңа түзілімдердің шеттері тегіс емес, керісінше аздап тілінген;
• меңнің түсі өзгеріп, ол өзінің біркелкі түсін жоғалта бастаған жағдайда;
• меңнің мөлшері ұлғайғанда;
• мең тегіс немесе керісінше оның беті тегіс болмаған жағдайда;
• егер мең кеуіп немесе қышып, ыңғайсыздық тудырса;
• мең айналасында қара жиек пайда болғанда;
• мең қанай бастаған жағдайда.

Беттегі меңді қалай қорғауға болады?

Беттегі мең сізді мазаламаса да, оған күтім жасаған абзал. Себебі мең ультракүлгін сәулелер мен басқа да факторлардың әсерінен қатерлі ісікке айналып кетуі мүмкін. Ол үшін төмендегі кеңестерге құлақ түріңіз:

• Меңдермен, әсіресе қырыну аймағында орналасқан меңдермен абай болу қажет;
• Теріні жарақаттап алудан аулақ болыңыз;
• Меңі бар теріге тату, лазер және фотоэпиляциядан жасаудан бас тартыңыз;
• Химиялық заттармен немесе өз қолыңызбен меңді өз бетіңізше алып тастауға тырыспаңыз, ал ондағы қылды қолмен жұлып алмаңыз.
• Сыртқа шыққанда немесе солярийге барған сітте SPF-сүзгісі бар құралдарды пайдалануға тырысыңыз;
• Күн сәулесі белсенді түскен күні, аталған кремді әр екі сағат сайын жағып отырыңыз. Ал суға түскеннен кейін кремді қайта жағуды ұмытпаңыз.
• Жаздың ыстық күндері кең шляпалар мен көзді күн сәулесінен қорғайтын көзілдіріктерді киіңіз.
• Мүмкіндігінше күн қатты ысыған кезде (11:00-ден 16:00-ге дейінгі уақытта).
• Жыл сайын теріңізді дерматолқа тексертіп тұрыңыз.
• Салауатты өмір салтын ұстаныңыз. Дұрыс тамақтанып, ішімдік ішу сияқты зиянды әдеттерден арылыңыз.

Егер бетіңіздегі мең эстетикалық тұрғыдан ұнамаса, одан өздігінше құтылудан асықпаңыз. Міндетті түрде меңді алып тастай алатын дәрігердің көмегіне жүгініңіз. Салауатты өмір салтын ұстанып, күн астында көп жүрмеңіз.

Назар аударыңыз! Материал тек ақпараттық сипатта ұсынылып отыр. Дәрігерден алдын-ала кеңес алмай, жоғарыда айтылған емдеу шараларына жүгінбеңіз.

Дереккөздер:

1.Debra Jaliman. Catnip Skin Conditions: Pigmented Birthmarks // WebMD. — 2021. — 17 May. — Қолжетімділік режимі: https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/birthmarks

2.Maura R. McLaughlin, Nina R. O'Connor, Peter Ham. Newborn skin: Part II. Birthmarks // Am Fam Physician. — 2008. — 1 January. — Қолжетімділік режимі: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18236823/

3.Sally Shepard. Is My Skin Mole Normal? // WebMD. — 2020. — 3 February. — Қолжетімділік режимі: https://www.webmd.com/melanoma-skin-cancer/skin-mole-normal