Ислам күнтізбесі: Сафар айы қай ай және діндегі маңызы

Ислам күнтізбесі, немесе хижри күнтізбе, мұсылман елдерінде және ислам дінін ұстанушылар арасында кеңінен қолданылады. Бұл күнтізбе ай циклдарына негізделген және 12 айдан тұрады. Осы айлардың бірі – Сафар айы. Бұл мақалада Сафар айының қандай ай екенін, оның ислам дініндегі маңызын және осы айға қатысты кейбір дәстүрлерді қарастырамыз.

Маңызды тұстар

Бұл мәтін автоматты түрде ЖИ көмегімен жазылған және редактор тексермеген, сондықтан фактологиялық және грамматикалық қателер болуы мүмкін. Толығырақ жарияланымда.

• Сафар - ислам күнтізбесіндегі екінші ай, оның "сәтсіздік айы" деген атауы қате түсінік екені айтылады.
• Ақмола облысының бас имамы Қуаныш Жұмабайұлының айтуынша, Сафар айында маңызды оқиғалар болған, оның ішінде Пайғамбардың жорығы мен Әли мен Фатиманың үйленуі бар.
• ҚМДБ өкілдері Сафар айында арнайы ғибадаттар жасауға, нәпіл ораза ұстауға және дұғалар оқуға кеңес береді.

Ақмола облысының бас имамы Қуаныш Жұмабайұлы мақаласындағы мәліметке сүйенсек, Сафар айы туралы айтқанда Сафардың сапарға еш қатысы жоқ. Арапша түпнұсқадағы "Сафар" (صفر ) араптың "сод" әріпімен жазылса, "сапар" (سفر ) да арап тілінен енген сөз, бірақ кәдімгі "с" яғни "син" әріпімен басталады. Әріп өзгерген соң, мағына да өзгереді. "Сафар" сөзінің түп мағынасы "сарғаю" деген яғни күз мезігілі деген мағынаға сәйкес.

"Егер шындығында Сафар сәтсіздіктің айы болса, құлдарына ерекше мейірімді Алланың Өзі және Оның Елшісі Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) сүйікті асхабтарына, ардақты үмметтеріне бұл айдың қыр сырын түсіндіріп берген болар еді. Егер бұл ай сапарға қолайсыз болса, Пайғамбарамыз (Оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) Сафар айында жорыққа шығып Хайбарды бағындырмаған болар еді. Егер осы айда некелесіп, отбасын құрғандар құрдымға кетер болса, Әзірет Әлі мен Фатима анамыздың дәл Сафар айында отау құрмаған болар еді. Маңызды істі Сафар айы жарамсыз етер күші болса әлі күнге дейін жаңғырып тұрған Мәдина қаласындағы қасиетті "Пайғамбар мешітін" осы айда тұрғызбас еді.

Әрбір мұсылман баласының толық иман келтіріп, шынайы мұсылман болуының алғы шарты жеті маңызды нәрсеге иман келтіріп, күмәнсіз сенуіне байланысты. Аллаға, періштелерге, кітаптарға, пайғамбарларға, ақырет күніне, адамның басына келер жақсылық пен жамандық Алланың жазған тағдырынан екеніне және өлімнен кейін қайта тірілуге деген сенім иманның шарттарынан", - делінген имамның мақаласында.

Сафар айы қандай ай?

Ислам күнтізбесі бойынша Сафар айы екінші ай болып табылады. Бұл ай Мухаррам айынан кейін келеді және 29 немесе 30 күнге созылады. Сафар айы Григориан күнтізбесі бойынша жыл сайын өзгеріп отырады, себебі ислам күнтізбесі айлық циклдарға негізделген және Григориан күнтізбесінен шамамен 10-12 күнге қысқа.

ҚМДБ-ның ОҚО бойынша өкіл имамы Ахметжан Керімбек мақаласында Сапар (сафар) айы  — мұсылманша күнтізбе бойынша екінші ай, мухаррам айынан кейін келеді. Биылғы сапар айының басталуы 204 жылғы 6 тамызға тура келді.

Мақала авторы ел арасында "Осы сапар айында үйленуге, неке қиюға және той жасауға, ұзақ жолға шығуға болмайды" деушілердің жиі кездесіп отыратыны туралы жазған.

"Мұндай түсінік сонау ертеректе араб түбегінде Ислам діні келмей тұрып бар еді. Сол кезеңдерде оларда сапар айы – бақытсыздық айы, сорлы бір ай деп қабылдаған. Сондықтан, бұл айда үйленсе, яки бір істі бастаса ол іс нәтижесіз болады деген наным бар-тұғын. 

Алайда, Ислам діні келгеннен кейін Алланың Елші етіп жіберген құлы әрі сүйікті елшісі Мұхаммед (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): "...Сафар айында сәтсіздікке ұшырау деген нәрсе жоқ", - (Бухари, Тыб-№5425 хадис), дей отырып, ол жөнінде қалыптасқан теріс түсініктің исламда жоқтығын, пұтқа табынушылардың жоққа сенуінің дұрыс емес екендігін нақтылап берді. Демек, бұл айда некелесудің, яки бір істі бастаудың немесе  ұзақ жолға шығудың ешбір ағаттығы жоқ. Оны қоғамдық ортада жиі айтылып жүрген желұшты, алыпқашпа сөздердің қатарына жатқызуға болады", - деп жазады Ахметжан Керімбек.

Сафар айының маңызы

Исламда Сафар айы басқа айлар сияқты маңызға ие, алайда бұл айға қатысты кейбір қате түсініктер бар. Кейбір мұсылман қауымдары Сафар айын "сәтсіздік" немесе "қиыншылық" айы деп санайды. Бұл сенімге сәйкес, Сафар айында қиындықтар мен бақытсыздықтар көбейеді деп сенеді. Дегенмен, бұл түсінік ислам дініне жат болып табылады және шариғатта негізі жоқ.

Пайғамбар Мұхаммед (с.ғ.с.) Сафар айына қатысты қандай да бір қорқыныш пен ырымдардың дұрыс еместігін айтып кеткен. Ол өзінің хадистерінде Сафар айында ерекше сәтсіздік немесе қиындықтар болмайтынын, ал жаратылыс атаулының бәрі Алланың қалауы мен құдіретімен ғана жүзеге асатынын атап өткен.

ҚМДБ-нын ОҚО бойынша өкіл имамының баспасөз хатшысы Мұхамеджан Естеміровтің айтуынша, Сафар айы кіруімен айдың басында, ортасында жэне соңында үш күн нәпіл ораза тұтылады.

"Бір күн нәпіл ораза тұтуға да болады. Бұл жөнінде хадисте: "Ай сайын үш күн ораза ұстау-жыл бойы ораза ұстағанмен тең болады." (Имам Бухари мен Имам Муслим) Нәпіл оразаның ниеті: "Ниет еттім сапар айында нәпіл ораза тұтуға немесе ниет еттім нәпіл намаз оқымаққа", - деп ниет етеміз. Және де бүл айда екі ракат нәпіл намаз оқылады.

Намаздың екі ракатында да Фатиха сүресінен соң 11-рет Ықылас сүресі оқылады. Және намазда сәлемнен кейін 11-рет истиғфар дұғасы және Пайғамбарымызға салауаттар оқылады. Және өзге де ғибадаттар мен қатар, Құран-Кәрімді толық қатым етіп оқып шығу үлкен сауап амал. Сафар айында мына дұға оқылады: "Аллаһумма фаррижнә бидухулис-сафари уәхтим ләнә билхайри уәз-зафари" мағынасы: "Аллаһым, Сафар айы кіруімен бізге қуаныш нәсіп ет. Ол айда жақсылық пен жеңіспен шығуды нәсіп еткейсің", - деп жазады Естеміров.

Сафар айындағы амалдар

Сафар айында мұсылмандардың әдеттегі ғибадаттары мен амалдары жалғасады. Бұл айда арнайы құлшылықтар немесе ораза ұстау міндеттелмеген, бірақ жалпы күнделікті діни міндеттерді орындау және Алланың разылығын іздеу әрдайым құпталады.

Сонымен қатар, Сафар айында мұсылмандарға рухани тазалықты сақтауға, дұғалар оқуға және Құран оқуға кеңес беріледі. Бұл айда өзге мұсылмандарға көмек көрсету, қайырымдылық жасау және жақсы істермен айналысуға ынталандырылады.

Сафар айы ислам күнтізбесінде екінші ай ретінде белгілі және өзге айлар сияқты маңызға ие. Бұл айға қатысты кең таралған қате түсініктерден арылып, оны Алланың берген уақыт ретінде қабылдап, игі істер жасауға тырысу қажет. Сафар айында да, басқа айларда да мұсылмандарға Алланың разылығын іздеуді және рухани дамуды жалғастыру маңызды.