Ислам күнтізбесі: Ережеп айы қай ай және діндегі маңызы

Ислам күнтізбесі, немесе хижри күнтізбесі, мұсылман қауымы үшін маңызды уақыт өлшемі болып табылады. Бұл күнтізбе ай циклдарына негізделіп, он екі айдан тұрады. Әр айдың өзіндік ерекшелігі мен маңызы бар. Осы айлардың ішінде Ережеп айы ерекше орын алады. Бұл мақалада Ережеп айының қандай ай екенін, оның ислам дініндегі маңызын және осы айда орындалатын ғибадаттар мен амалдар туралы қарастырамыз.

Маңызды тұстар

Бұл мәтін автоматты түрде ЖИ көмегімен жазылған және редактор тексермеген, сондықтан фактологиялық және грамматикалық қателер болуы мүмкін. Толығырақ жарияланымда.

• Ережеп айы - ислам күнтізбесінің жетінші айы, ол 29 немесе 30 күнге созылады.
• Бұл ай мұсылмандар үшін қасиетті болып саналады, өйткені ол үш қасиетті айдың (Ережеп, Шағбан, Рамазан) біріншісі.
• Ережеп айында мұсылмандар көбірек ізгі амалдар жасауға, Құран оқуға және дұға етуге шақырылады, бірақ ораза ұстау міндетті емес.

Ережеп айы қандай ай?

Ережеп айы – ислам күнтізбесінің жетінші айы. Бұл ай Зулқағда, Зулхижжа және Мухаррам айларымен бірге, құрметті, қасиетті айлар қатарына жатады. Бұл айларды араб тілінде "әл-әшһурул-хурум" деп атайды, яғни "тыйым салынған айлар".

Ережеп айы Григориан күнтізбесі бойынша жыл сайын ауысып отырады, өйткені хижри күнтізбе ай циклдарына негізделген және әр жылда шамамен 10-12 күнге қысқа.

ҚМДБ өкілі Хасан Аманқұлдың айтуынша, Ережеп айының мұсылмандар үшін орны бөлек. Оның бірнеше себебі бар.

1. "Ражаб" сөзі ұлықтау, құрметтеу деген мағынаны білдіреді. Араб халқы ислам діні келмей тұрып бұл айды ерекше қадірлеген. Тіпті осы уақытта жылдап жалғасып келе жатқан соғыстар, араздықтар тоқтаған. Ережеп айы – Алла Тағаланың соғысуға, қан төгуге тыйым салған (зұлқағда, зұлхижжа, мұхаррам, ражаб) айларының бірі.
2. Ережеп айында елеулі тарихи оқиғалар өткен. Мысалы, жер бетін су басқанда Нұх пайғамбар кемеге мінген, Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) пайғамбарға алғашқы уахи түсе бастаған, Миғражға (көкке) көтерілген.
3. Ережеп – берекелі әрі ұлық ай. Ондағы аз ғана ізгі іске көптеген сауаптар беріледі, құлшылықтар мен дұғалар қабыл болады. Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): "Бес түн бар, онда дұғалар кері қайтарылмайды. Олар – Ережеп айының алғашқы түні, Шағбан айының жартысындағы түн, жұма түні, Ораза және Құрбан айт түндері", - деген (Ибн Асакир).
4. Ережеп айының алғашқы жұмасында Рағайып намазын оқу туралы келген хадисті кейбір ғалымдар негізсіз деп айтқан. Дегенмен Алла елшісі Ережеп айында көп истиғфар айтуға (кешірім тілеуге) үндеген.
5. Бір адам Пайғамбарымызға (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) келіп: "Біз жаһилиятта Ережеп айында (осы айдың құрметіне) құрбан шалатын едік. Енді бізге не бұйырасыз?" – деп сұрады. Алла елшісі: "Алланың жолында қайсы айда болса да құрбандық шала беріңдер. Алла үшін жақсылық жасаңдар. Тамақтандырыңдар", - деді (Әбу Дәуіт). Сондықтан бұл айда қайырымдылық істермен де айналысуды ұмытпаған жөн.
6. Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Ережеп айында ораза тұтатын. Жәннатта суы сүттен ақ, балдан тәтті және мұздан салқын бір жұмақ өзен бар. Ол Ережеп деп аталады. Бұл мөлдір бұлақтан тек Ережеп айында ораза ұстағандар ғана ішеді. Алайда бұл айда ораза тұту, тұтпау әркімнің өз еркі болуы тиіс.
7. Ережеп желге, Шағбан бұлтқа, Рамазан жаңбырға ұқсайды. Ережеп айында дән егілмесе, Шағбан айында суарылмаса, Рамазан айында одан қандай егін күтуге болады. Сол себепті бұл айды барынша пайдалы өткізіп, ғибадат жасап, дұға етіп, араздасқандар бір-бірімен жарасып, татуласуы керек. Қысқасы Рамазан айына деген рухани дайындықты осы айдан бастаған ұтымды болмақ.

Ережеп айының діндегі маңызы

Ережеп айы ислам тарихында ерекше маңызға ие, өйткені бұл айда Пайғамбар Мұхаммедтің (с.ғ.с.) Миғраж оқиғасы болған. Бұл оқиғада Пайғамбар Мұхаммед (с.ғ.с.) Алланың қалауымен Меккеден Құдысқа, содан кейін жеті қабат аспанға көтеріліп, Алламен кездесу құрметіне ие болған. Миғраж оқиғасы мұсылмандар үшін үлкен маңызға ие және Ережеп айын рухани терең мағынамен толтырады.

Сондай-ақ Ережеп айы Алланың ерекше рақымдылығына, күнәлардың кешірілуіне және мұсылмандардың рухани жаңаруына мүмкіндік береді деп есептеледі. Бұл айда мұсылмандарға Алланың разылығын алу үшін көбірек құлшылық ету, жақсы істер жасау және күнәлардан аулақ болуға кеңес беріледі.

ҚМДБ төрағасы, бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы құттықтауында Ережеп (Ражаб) айы Алла Тағаланың соғысуға, қан төгуге тыйым салған (Зұлқағда, Зұлхижжа, Мұхаррам, Ражаб) айларының бірі екенін айтқан. "Ражаб" сөзі ұлықтау, құрметтеу деген мағынаны білдіреді.

"Кейбір деректерде жер жүзін су басқанда Нұх пайғамбар кемеге Ережеп айының бірінші күні мінген, Мұхаммед пайғамбарға (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) ең алғашқы уахи Ережеп айында түскен, осы айда Исра және Миғраж оқиғасы болған деген мәліметтер айтылады. Тағы бір деректе "Ережеп – ол суы сүттен ақ, балдан тәтті және мұздан салқын бір жұмақ өзенінің аты және бұл мөлдір бұлақтан тек осы айда ораза ұстағандар ғана ішеді" делінген.

Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын)  Ережеп айында ораза тұтқан. Алайда бұл айда ораза тұту немесе тұтпау – әркімнің өз еркі.

Ислам діні келместен бұрын Ережеп айында құрбан шалу рәсімі бар еді. Ислам келіп, оның үкімін жойды. Бір кісі Пайғамбарымызға (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): "Біз жаһилиятта (надандық дәуірде) Ережеп айында (осы айдың құрметіне) құрбан шалатын едік. Енді бізге не бұйырасыз?" - деді. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): "Алланың жолында қайсы айда болса да құрбандықтарыңды шала беріңдер. Алла үшін жақсылық жасаңдар. Тамақтандырыңдар", - деді. Шариғат бойынша жағдайы бар мұсылманға Құрбан айт күні құрбан шалу – уәжіп (міндет), ал басқа уақыттарда ол нәпіл ғибадат болып есептеледі", - деп мәлімет берген еді Наурызбай қажы Тағанұлы.

Ережеп айындағы амалдар

Ережеп айында мұсылмандар ерекше құлшылықтар мен амалдарға ден қояды. Олардың кейбіреулері:

1. Қосымша ораза ұстау: Ережеп айында қосымша ораза ұстау өте сауапты болып саналады. Пайғамбар Мұхаммед (с.ғ.с.) Ережеп айында ораза ұстаудың сауаптарын атап өткен. Бұл айда дүйсенбі және бейсенбі күндері ораза ұстау кеңінен таралған.
2. Зікір және дұға: Ережеп айында Алланы жиі еске алып, зікір ету және дұға оқу маңызды. Бұл рухани тазалықты сақтауға және жүректі тазартып, Алланың разылығын алуға көмектеседі.
3. Тәубе және кешірім тілеу: Ережеп айы күнәлардан тәубе етіп, кешірім сұрау үшін қолайлы кезең болып табылады. Мұсылмандар Алладан күнәларын кешіруді және тура жолға түсуін сұрайды.
4. Құран оқу: Бұл айда Құранды жиі оқып, оның мағынасын түсінуге тырысу қажет. Құран оқып, оны түсіну мұсылмандардың рухани дамуына ықпал етеді.

Ережеп айы ислам күнтізбесінде ерекше орын алады және мұсылмандар үшін рухани маңызы зор. Бұл ай Алланың рақымдылығына бөленуге, күнәлардан тазаруға және рухани жаңаруға мүмкіндік береді. Ережеп айында мұсылмандар көбірек құлшылық жасап, жақсы істермен айналысуға ынталануға тиіс. Бұл айда атқарылған ғибадаттар мен амалдар мұсылманның рухани өміріне үлкен әсерін тигізеді.