Пұтқа табынушылықтан бастау алады: Хэллоуин мерекесінің тарихын білесіз бе

Хэллоуиннің дәстүрлері пұтқа табынушылықтан бастау алады. Мерекенің тарихы ежелгі заманнан жалғасып келеді. Әлемде Хэллоуинді қалай атап өтеді, оның әр елдегі ерекшелігі мен өзіндік қайталанбас дәстүрлері туралы салт-дәстүрді зерттеушілер Хизер Томас пен Бен Джонсон түсіндірді.

Маңызды тұстар

Бұл мәтін автоматты түрде ЖИ көмегімен жазылған және редактор тексермеген, сондықтан фактологиялық және грамматикалық қателер болуы мүмкін. Толығырақ жарияланымда.

• Хэллоуин мерекесінің тарихы кельттердің Самайн мейрамынан бастау алады, ол б.з.д. IV ғасырда Ирландия мен Шотландияда атап өтілген, деп Хизер Томас түсіндіреді.
• Хэллоуин түні 31 қазаннан 1 қарашаға қараған түні тойланады, бұл күні адамдар қорқынышты костюмдер киіп, үйлерді аралап кәмпит жинайды.
• Әр елде Хэллоуинді өзінше атап өтеді: АҚШ-та үлкен шерулер өтсе, Ұлыбританияда асқабақ тағамдары дайындалады, ал Ирландияда дәстүрлі ойындар ойналады, деп Бен Джонсон айтады.

Мерекенің мәні және оның тарихы

Хэллоуин мерекесінің тарихы қандай? Хэллоуиннің пайда болуы кельттердің Самайн мейрамымен — Барлық Әулиелер күнімен (Марқұмдарды еске алу күні) байланыстырылады, оны б.з.д. IV ғасырда Ирландия мен Шотландияда атап өткен. Бұл мереке әрқашан қазан айының соңғы күні атап өтілетін, бұл күз бен қыстың кездесуін, жарық мезгілден қараңғылыққа өтуді білдіретін символдық уақыт болған, деп жазады Хизер Томас "Хэллоуин дәстүрлерінің бастауы" мақаласында.

Адамдар Самайн кезінде жаман рухтар жерге оралып, адасқан жанды іздеп жүреді деп сенген. Олар түнде тынышталып, таңертең өз әлеміне қайта оралады деп ойлаған.

Самайнды атап өту кезінде ежелгі кельттер от жағып, құдайларға құрбандық шалып, жындарды бейнелейтін ритуалды костюмдер киетін болған. Бұл зұлым рухтарды шатастыру үшін жасалған, себебі маска киген адамды елес деп ойлап, оған зиян келтірмейді деп сенген. Киінген адамдар көшелерде жүріп, үйлерге барып тәттілер сұраған. Сонымен қатар болашақты болжау рәсімдері, мысалы, болашақ жарды анықтау немесе тұрғылықты орынды өзгерту туралы болжамдар жасалған.

Хэллоуин мерекесінің мәні неде?

Христиан шіркеуі VIII ғасырда 31 қазанда атап өтілетін пұтқа табынушылық марқұмдарды еске алу күнін 1 қарашадағы Барлық Әулиелер күнімен біріктірген. Хэллоуин мерекесінің атауы ескі ағылшын тіліндегі "All hallow ees" — "барлық әулиелер мессасынан" шыққан.

Ғасырлар бойы бұл сөз өзгеріп, алдымен All Hallow's Eve — Барлық Әулиелер күні қарсаңы, содан кейін қысқартылған Halloween — Хэллоуин формасына айналған.

Хэллоуин түні қашан? Хэллоуин түнін 31 қазаннан 1 қарашаға қараған түні тойлайды. Түнгі серуендерге тек ересектер қатыса алады. Балалар карнавалдық костюмдер киіп, көршілерінің үйлерін аралап, кәмпиттер немесе тиындар сұрайды. Олар "Сладость или гадость?" ("Trick or treat?") немесе "Шалость или сладость?" деген қорқыту фразаларын айтады, деп жазады Аmerican Еnglish.

Хэллоуин мерекесі асқабақ пен әртүрлі киінген адамдардың көшеге шығуымен байланысты. Асқабақтан жасалған Джек шамының өз аңызы бар. Ирландиялық фермер Джек жынға жанын сатып жібергендіктен, оны жұмаққа кіргізбеген. Алайда тозаққа да қабылданбаған, өйткені ол шайтанды алдап соққан. Джек қияметтегі сот күніне дейін қарғысқа ұшыраған жанымен әлемді аралауға мәжбүр болып, жолын шалқаннан жасалған шаммен жарықтандырып жүреді. Қазіргі заманғы америкалық нұсқада Джек шамын асқабақтан жасайды.

Хэллоуин қатысушылары дәстүр бойынша қорқынышты костюмдер дайындайды — олар сиқыршылар, жындар және вампирлер кейпіне енеді. Қазір танымал кино кейіпкерлердің бейнесін жасау сәнге айналған.

Әлемнің әр елінде Хэллоуинді қалай тойлайды?

Ежелгі мерекені әртүрлі елдерде атап өтеді. Хэллоуиннің ұлттық дәстүрлері мен ерекшеліктері бар.

АҚШ

АҚШ-та Хэллоуин ресми мереке емес. Америкалықтар Хэллоуинге қазан айының ортасынан бастап дайындалады. Мейрамханалар мен кафелерде мерекелік ас мәзірлері мен мерекенің белгілері (өрмекші торлары, тақырыптық декорациялар, қорқынышты суреттер, есіктердегі маскалар) пайда болады.

31 қазан күні кешке барлық қалаған адамдар Хэллоуин шеруіне шығады, ол кешкі 7–8-де басталады. Адамдар таңғажайып костюмдер киіп, беттерін бояп келеді. Көпшілігі қорқынышты фильмдерді көреді немесе елестер үйіне барады.

Нью-Йоркте Томпкинс-сквер паркінде жыл сайын иттерге арналған Хэллоуин өтеді. Ит иелері өздерінің үй жануарларын арнайы тематикалық костюмдерде әкеледі. Мұнда фотосессия мен ең үздік костюмге арналған байқау өтеді, ол кейін парадқа ұласады.

Ұлыбритания

Ұлыбританияда Хэллоуиннің терең тарихи тамыры бар, бірақ ол әлі де мемлекеттік мереке ретінде танылмаған. Бұл күні барлық британдық өз жұмыстарымен айналысып, түнгі мерекеге мұқият дайындалады.

Жаман рухтарды қорқыту үшін ағылшындар үйлерін және аулаларын Джек шамдарымен безендіреді. Осы уақытта асқабақтан сорпа мен карри дайындайды. Ұлыбритания тұрғындары көбінесе сүйікті кейіпкерлердің, фантастикалық фильмдердегі бейнелердің немесе таңғажайып жануарлардың костюмдерін киеді. Бен Джонсонның айтуынша, Хэллоуин кезінде балалардың сүйікті ойыны бассейндегі алма ұстау, сондай-ақ елестер туралы қорқынышты әңгімелер айту.

Жастар әртүрлі кештерге барады немесе оларды үйлерінде ұйымдастырады. Ең танымал кештердің бірі – солтүстік Англиядағы Шеффилдте өтетін "Қорқыныш түні" кеші. Жыл сайын бұл шараға шамамен 40 мың адам қатысады.

Ирландия

Хэллоуиннің отаны саналатын Ирландияда мереке өзіндік ерекшеліктерге ие. Ауылдық жерлерде оттар жағылады, ал қалаларда үлкен костюм кештері өткізіледі. Мерекеде ең танымал ойындардың бірі "Snap Apple" ойыны болды. Ойыншылар есіктің жақтауына немесе ағашқа ілінген алманы тістеуге тырысады.

Ирландиялықтар сонымен қатар карта ойындарын ойнайды. Олар карталарды теріс қаратып қойып, астына кәмпиттер немесе тиындар қояды. Бала карта таңдағанда, астынан шыққан сыйлықты алады.

Дәстүрлі түрде Хэллоуинге арнайы кекстер (barmbrack) дайындалады. Олардың ішіне болашақты болжауға арналған "сыйлықтар" салынады. Бұл сақина, сабан және басқа да кішкентай заттар болуы мүмкін. Балалар көршілеріне ерекше қалжың ойлап табады – олар есікті қағып, ашылғанға дейін қашып кетеді.

Хэллоуинді қараңғылық мерекесі деп санайтын қарсыластары да бар, бірақ жыл сайын бұл мейрамды қолдайтындардың саны артып келеді. Әлемнің түкпір-түкпірінде мыңдаған адам костюм киген көріністерге қатысып, өмірді және жарықтың қараңғылықты жеңуін атап өтеді.