Пайдалы кейс: алаяқтардың кесірінен атына несие рәсімделген тұрғын сотта жеңіліс тапты

Қарыз алушы Жоғарғы сотқа өзінің куәлігін екі азаматтың алаяқтық жолмен алып, атына онлайн-несие рәсімдегені жайлы арыз қалдырған. Жоғарғы сот үшінші тұлғалардың алаяқтық әрекеттеріне байланысты онлайн-несие алу қарыз алушыны міндеттемелерден босатпайтынын ресми сайтында мәлімдеді, деп хабарлайды KAZ.NUR.KZ.

Жоғарғы сот мәліметіне сүйенсек, қарыз алушы сотқа қарыз шартын жарамсыз деп тану туралы Халықаралық қаржы ұйымына талап қоюмен жүгінген.

Талап қоюшы сотталған Е. және Н. есімді екі азаматтың алаяқтық жолмен жеке куәлігін алып, оның атынан даулы қарыз шартын жасағандығын мәлімдеген.

Жоғарғы сот жазбасына сүйенсек, жергілікті соттар талап қоюды қанағаттандырып, даулы шартты жарамсыз деп таныған.

"АПК-ның 76-бабының 3-бөлігіне сәйкес сот үкімінің преюдициалдық сипатын айқындай отырып, талапкердің даулы мәміле жасасуға ерік білдірмеуі және оны алдаудың ықпалымен жасауы туралы тұжырымдар уәжді", - деп жазды Жоғарғы соттың баспасөз қызметі.

Осы ретте Жоғарғы сот жергілікті соттардың бұл тұжырымдары материалдық құқық нормаларына негізделмеген деп есептеп, даулы шарт бойынша қарыз алушы тауарларды мобильді қосымша арқылы сатып алу үшін 189 мың 816 теңге сомасына онлайн несие ресімдегенін анықтаған.

"Облыс сотының 2022 жылғы 25 ақпандағы үкімімен Е. және Н. қылмыстық кодекстің 190-бабы 3-бөлігінің 4-тармағы бойынша сотталған. Онда Е. тұрғын үй алу үшін есепке қою сылтауымен алдау арқылы қарыз алушының жеке куәлігіне қол жеткізгені анықталған. Е. және Н. талапкердің сенімін теріс пайдаланып, халықаралық қаржы ұйымдарына онлайн кредитті ресімдеп, содан кейін қарыз алушының ақшасына билік еткені сенімді түрде анықталған. Қылмыстық әрекеттердің нәтижесінде Е. және Н. тауарларды сатып алу туралы даулы шарт ресімделген.

Соттар дауды шеше отырып, АК-ның 159-бабы 9-тармағының ерік-жігер кемістігі туралы ережелеріне сүйенген. Осы норманың диспозициясынан, егер оны жасау мәміленің екінші тарапының, яғни бұл жағдайда ХҚҰ-ның заңсыз қасақана әрекеттерінің нәтижесі болса, мәміле осы негіз бойынша жарамсыз деп танылуы мүмкін", - деп жазылды Жоғарғы сот жазбасында.

Жоғары сот мәліметінше, АПК-ның 72-бабының талаптарына қайшы, талапкер мұндай дәлелдемелерді ұсынбаған. Қарыз алушыға микрокредит беру кезінде халықаралық қаржы ұйымдары тарапынан заңсыз әрекеттер жасалмаған.

"Микрокредит алуға онлайн өтінімді қарыз алушы өзі берген. Ресімдеу кезінде бөгде адамдар тарапынан алаяқтық әрекеттерді болдырмау үшін онлайн несиені ресімдеу кезінде міндетті болып табылатын жеке басын биометриялық сәйкестендіру қолданылған.

Даулы кредит шартына талапкерге тиесілі ұялы байланыстың абоненттік нөміріне халықаралық қаржы ұйымы жіберген SMS-кодтарды енгізу арқылы қол қойылған. Бұл ретте микрокредит беруге қол қойылған өтініште қарыз алушы ақша қаражатын үшінші тұлғаның шотына, бұл жағдайда тауарлық кредит ресімделген серіктестің шотына аудару туралы келісім берген", - деп мәлімдеді Жоғарғы сот ұйымы.

Жоғарғы сот мәліметінше, талапкер шағымданған сот актілерінде шартты онлайн режимде ресімдеу рәсімінде қандай да бір бұзушылықтар келтірілмеген. Осыған байланысты талапкердің олармен қарым-қатынасында микроқаржы ұйымдарына қатысы жоқ және ол үшінші тұлғалардың әрекеттері үшін жауап бере алмайды.

"Осылайша, ақша қаражатын халықаралық қаржы ұйымынан тікелей талап қоюшының өзі алғандықтан, АК-ның 715-бабы 1-тармағының және 722-бабы 1-тармағының талаптарына сәйкес оларды қайтару үшін жауаптылық талап қоюшыға жүктеледі", - деп мәлім етті Жоғарғы соттың баспасөз қызметі.

Сонымен қатар талап қоюшы қылмыстық іс шеңберінде жәбірленуші тарап бола отырып, қылмыстық құқық бұзушылықтан келтірілген залалды өндіріп алу құқығын іске асырған.

Мәселен, көрсетілген үкіммен қарыз алушының пайдасына алынған микрокредит мөлшерінде ақшалай қаражат өндірілген. Сонымен бірге даулы сот актілерімен ол даулы шарт бойынша берешекті өтеу жөніндегі міндеттемелерді орындаудан босатылған. Бұл өз кезегінде талап қоюшыны негізсіз байытуға әкеп соғады.

"Сонымен қатар, халықаралық қаржы ұйымы алдын ала тергеу барысында да, сот талқылауы кезінде де қылмыстық іс бойынша жәбірленуші тарап ретінде тартылмағанын атап өткен жөн. Ақша қаражатын алу үшін қажетті тиісті деректерді үшінші тұлғаларға беру талап қоюшының өзінің байқаусыздық көрінісі болып табылады.

Бұл үшін жауаптылықты халықаралық қаржы ұйымына жүктеу негізсіз және азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысушылардың АК-ның 8-бабында бекітілген парасаттылығы мен әділдігі қағидаттарына сәйкес келмейді", - деп мәлімдеді Жоғарғы соттың баспасөз қызметі.

Баспасөз қызметі осы дәлелдер жиынтығына сай талап қоюшының талабын қанағаттандыру туралы жаңа шешім шығарған.

"Осы дәлелдердің барлығын жиынтықта бағалай отырып, Жоғарғы сот жергілікті соттардың даулы мәмілені жарамсыз деп тануға құқықтық негіздері жоқ деген қорытындыға келді және талап қоюды қанағаттандырудан бас тарту туралы жаңа шешім шығарды", - деп мәлім етті Жоғарғы соттың баспасөз қызметі.