Шетелдік есепте тұрған автокөліктерді сақтандыру бойынша алаяқтық жағдайлары жиілеп кеткен

Қазақстанда шетелдік есепте тұрған және Қазақстан азаматтары пайдаланатын көлік құралдары үшін жалған міндетті автосақтандыру полистерін (КҚИ АҚЖМ) сатумен байланысты алаяқтық жағдайларының саны едәуір өсті. Алаяқтар сақтандыру компанияларының жалған полистерін интернет арқылы сатады.

"Евразия" сақтандыру компаниясына шетелдік есепте тұрған автокөлікті басқару үшін жалған міндетті автосақтандыру полистерін сатып алған зардап шеккен азаматтардан өтініштер түсе бастады. Сатып алу интернетте сақтандыру агенттері ретінде көрінетін алаяқтар арқылы жүзеге асырылды.

Алаяқтар әлеуметтік желілерде міндетті автосақтандыруды рәсімдеуде қиындықтарға тап болған шетелдік есепте тұрған автокөлік иелеріне бағытталған мақсатты жарнама орналастырады. Мессенджер арқылы кез келген көлік құралына полис рәсімдеуге уәде беретін сақтандыру агентімен байланысып, жәбірленушілер төлем картасына аудару арқылы полис рәсімдеу қызметтеріне ақы төлейді. Бұл ретте мұндай жалған сақтандырудың құны 15 мыңнан 60 мың теңгеге дейін құрайды. Аударым жасалғаннан кейін жәбірленушіге электрондық форматта жалған сақтандыру полисі жіберіледі.

"Жалған полисті сатып алғаннан кейін жүргізуші міндетті автосақтандыру полисінің болуы туралы заңның талабын орындағанына сенімді бола отырып, өзінің көлік құралын полиция қызметкерлерімен алғашқы кездесуге дейін сенімді пайдаланады. Ал олар полис деректерін тексере отырып, оны бірыңғай сақтандыру деректер қорынан (БСДҚ) таба алмайды", – деп түсіндірді "Евразия" СК басқарма төрағасының орынбасары Нурмухамед Тульбаев .

Осылайша, жалған полисті сатып алған жүргізушілер заң талаптарын бұзады және автомобильде міндетті автосақтандыру полисінің жоқтығы үшін 5 АЕК (2024 жылға 18 460 теңге) мөлшерінде айыппұл алып қана қоймай, ЖКО жағдайында айтарлықтай қаржылық шығынға ұшырау қаупін туғызады.

Алаяқтар өз полистерін рәсімдеуде нақты сақтандыру компанияларының логотиптері мен атауларын пайдаланатынына қарамастан, оларды сақтанушы "Альянс" ЖШҚ компаниясының немесе Қазақстан аумағында тіркелмеген басқа компаниялардың атауымен де жиі көрсетеді.

Сондай-ақ 2019 жылдың басынан бастап БСДҚ іске қосылуына және жалпы электрондық қорда міндетті автосақтандыру шеңберінде сақтандырылған барлық полистерді есепке алуға байланысты қағаз жеткізгіштегі сақтандыру полистері жойылғанын еске салған жөн. Бұдан басқа, сақтандыру заңнамасына түзетулермен 2024 жылдың басынан бастап міндетті сақтандыру шеңберінде сақтандыру агенттерінің қызметі жойылды.

"Алаяқтарды тану өте жеңіл, өйткені қазір кез келген сақтандыру компаниясының сайтында міндетті автосақтандыру полисін рәсімдеуге болады – бұл уақыт талабы ғана емес, заң талабы да болып табылады. Сақтандырудың осы класы бойынша сақтандыру агенттері тұлғасындағы делдалдардың қызметіне тыйым салынады. Ал сақтанушыларға қағаз полистердің орнына бірегей нөмірлер беріледі, бұл оларды қолдан жасау мүмкіндігін болдырмайды. Өкінішке қарай, көптеген жүргізуші бұл жаңалықтарды әлі де білмейді, соның салдарынан алаяқтардың құрбаны болады", - деп қорытындылады "Евразия" СК өкілі.

Қалай алаяқтардың құрбаны болмауға болады?

1. Міндетті автосақтандыру полисін сақтандыру компаниясының ресми сайтында, банктік мобильді қосымшада, агрегатор сайтында немесе тікелей сақтандыру компаниясының сату кеңсесінде сатып алуға болады. Сақтандырудың осы класындағы сақтандыру агенттерінің қызметі жойылды.
2. Сақтандыру полисінің құны әрбір сақтандырылушы үшін онлайн-режимде жеке есептеледі және оның ішінде көлік құралын тіркеу аймағына, сақтандырылушының жүргізуші өтіліне, ЖКО-ға қатысу тарихына байланысты болады. Сақтандыру полисін рәсімдеу үшін төленуі тиіс сақтандыру сыйлық ақысы тұрақты болмайды (15 000, 20 000, 25 000, 30 000, 40 000, 60 000 және т.б.) және есеп айырысуға қажетті барлық деректерді алғанға дейін айтылады).
3. Электрондық сату арналары арқылы полисті рәсімдеу кезінде төлем тек төлем картасымен арнайы төлем нысаны арқылы жүзеге асырылады, бірақ ақша аударымының көмегімен емес.
4. Сақтандыру полисінің түпнұсқалығын БСДҚ сайтында әрбір полиске берілетін бірегей нөмір бойынша немесе резиденттік белгісі бойынша өз бетінше тексеруге болады.

Жоғарыда сипатталған критерийлерге сәйкес келетін сақтандыру полистерін сату туралы хабарландырулар табылған жағдайда, бұл туралы олардың атынан алаяқтар әрекет ететін сақтандыру компаниясына хабарлауды сұраймыз. "Евразия" СК алаяқтықтың әрбір тіркелген эпизоды бойынша тергеу жүргізеді және шаралар қабылдау үшін құқық қорғау органдарына өтінішпен жүгінеді.

Анықтама үшін

"Көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтары мен Қазақстан Республикасында тіркелмеген Қазақстан Республикасының аумағында автомобиль басқара отырып, Қазақстан Республикасында тұруға ықтиярхаты бар шетелдіктер халықаралық қозғалыс мәртебесінде болмайды; тиісінше, олардың жауапкершілікті міндетті сақтандыруды жасасуы көрсетілген автокөліктерге қатысты көлік құралдарының иелеріне жол берілмейді.

Басқаша айтқанда, сақтандыру компанияларына шетелдік тіркеуі бар көлік құралдарын басқаратын ҚР резидент – автомобиль иелеріне міндетті автосақтандыру полистерін бір реттен артық және күнтізбелік 10 күннен артық мерзімде рәсімдеуге заң жүзінде тыйым салынады.

*26.12.2022 жылы берілген ҚНРДА № 2.1.20 лицензиясы.