Депозит немесе жарна: қазақстандықтарға не пайда әкеледі

Әдетте салым мен депозит бір нәрсені білдіреді: пайда табу үшін ашылған белгілі бір банктегі шот. Шындығында, олардың айырмашылықтары бар. Олардың не екенін KAZ.NUR.KZ анықтады.

Көптеген қазақстандықтың банктерде депозиттері бар, өйткені ол жинақты сақтауға және тіпті көбейтуге тамаша құрал. Соңғы мәліметтер бойынша, жеке тұлғалардың депозиттерінің жалпы сомасы 20,3 трлн теңгеге жетті.

Жинақтау туралы сөз болғанда әдетте екі түрлі сөз қолданылады:" депозит" және "салым". Күнделікті өмірде бұл ұғымдар бір мағынаны білдіреді. Алайда Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру қорында (ҚДКБҚ) айтылғандай, олардың маңызды айырмашылықтары бар.

Депозит – клиенттің есептелген пайыздар есебінен оны сақтау және көбейту үшін банкке салатын ақшасы. Шын мәнінде, салым бір уақытта өз иесіне және банкке жұмыс істейді, себеб онда сақталған ақша басқа клиенттерге несие беру немесе инвестициялау үшін пайдаланылады.

Сонымен қатар салымдардан барынша пайда алу үшін олардың түрлерін дұрыс таңдау маңызды. Олар әртүрлі болуы мүмкін, мысалы, белгіленген немесе өзгермелі пайыздық мөлшерлемемен, мерзімінен бұрын алу мүмкіндігімен немесе онсыз және басқа сипаттамалармен.

Жалпы алғанда, барлық салымды үш негізгі топқа бөлуге болады:

• мерзімсіз – икемді шарттары бар депозиттердің ең танымал түрі;
• мерзімді – қатаң шарттар мерзімді депозиттерге қарағанда жоғары мөлшерлемелермен өтеледі;
• жинақ – ең қатаң шарттарға ие, бірақ әдетте ең жоғары сыйақылар ұсынады.

Бұдан бөлек, банктер шартты депозиттер мен талап етуге дейінгі депозиттерді де ұсынады. Бұл жағдайда депозиттер бойынша пайда пайыздық мөлшерлемемен анықталады, ол басқа нәрселермен қатар олардың ашылған шарттарына байланысты.

Депозит деген не

Депозит – кең ұғымды түсінік. Ол салым түсінігін де қамтиды. Бұл банк салымына ғана емес, банк шотына да салынған ақшалар. Яғни ағымдағы (карточкалық) шоттар да депозитке жатады. Шоттар әдетте кез келген азаматта болады және олар қызметтер көрсеткен жабдықтаушылармен есеп айырысу үшін, жалақы есептеу және басқа да операциялар жүргізуге қолданылады.

Ал салым бойынша ақшалай қаражаттың табыс алу үшін қандай да бір мерзімге орналастырылғанын білдіреді. Депозит бойынша табыс алу міндетті емес. Мысалы, ағымдағы (карточкалық) шоттар бойынша сыйақы есептеу қарастырылмаған және белгілі бір мерзім белгіленбеген. Ағымдағы (карточкалық) шоттағы ақшаны салымшы кез келген уақытта ала алады.

Жалпы алғанда, салымды депозит деп атауға ешкім тыйым салмайды немесе керісінше, себебі олар туралы күнделікті өмірде сөйлескенде, бұл пайыздар "тамшылататын" банктік салым екенін бәрі бірден түсінеді.