Коллекторларға тыйым салынды: қазақстандықтардың несиесіне енді не болады

Қазақстанда коллекторлық агенттіктерге несие беруге мораторий енгізілді, бірақ бұрын оларға бекітілген қарыздар төленуі керек. Мұны қалай жасау керектігін KAZ.NUR.KZ анықтап білді.

Ағымдағы жылдың 1 шілдесінде Қазақстанда коллекторлық агенттіктерге проблемалық несие беруге уақытша тыйым салу күшіне енді.

Мораторий енгізілгенге дейін қарыз алушы ауыр құқық бұзушылық жасаған болса, банктер несиелер бойынша талаптарды коллекторларға бере алатын. Алайда енді банктер проблемалық несиелермен өз бетінше айналысуға мәжбүр болады. Сондай-ақ тыйым салынғанға дейін коллекторлық агенттіктерге аударылған несиелер жойылған жоқ және қайтарылуы керек.

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің түсіндіруінше, 2024 жылдың 1 қазанынан бастап коллекторлық агенттіктер азаматтардың берешегін реттеу рәсімдерін жүргізуге міндетті.

Мысалы, коллекторлар проблемалық несиені алған күннен бастап 30 күн ішінде қарыз алушыны міндеттеме шарттарын өзгертуге өтініш бере алатыны туралы хабардар етуге міндетті болады.

Борышкер хабарламаны алғаннан кейін кез келген уақытта өндіріп алушыға берешек себептері мен оны өтеу нұсқалары көрсетілген өтінішпен хабарласа алады:

• негізгі борышты және (немесе) сыйақыны төлеуді кейінге қалдыру немесе бөліп төлеу;
• қарызды өтеу тәртібін өзгерту;
• несие мерзімін өзгерту;
• мерзімі өткен негізгі қарызды, сыйақыны, өсімпұлдарды, комиссияларды және банктік қарызға қызмет көрсетуге байланысты басқа да төлемдерді жоюды кешіру;
• тараптардың келісімінде белгіленген мерзімдерде ипотеканың нысанасы болып табылатын кепілді жылжымайтын мүлікті өз бетінше сату;
• кепілге салынған мүлікті коллекторлық агенттікке беру арқылы міндеттемені орындау орнына өтемақы ұсыну;
• мiндеттеменi сатып алушыға бере отырып, ипотеканың нысанасы болып табылатын жылжымайтын мүлiктi сату;

Маңызды: өтінішке қарыз алушыға қарызын өтеуде қолдау қажет екенін дәлелдейтін құжаттар қоса берілуі керек. Кейбір ақпарат жеткіліксіз болса, коллекторлар мұны да сұрауы мүмкін. Қарыз алушы бес күн ішінде ақпарат беруі керек, әйтпесе оның өтініші жай ғана еленбеуі мүмкін.

Өтінішті алғаннан кейін коллекторлық агенттік 15 күнтізбелік күн ішінде жауап беруге міндетті:

1. ұсыныспен келісуге;
2. мәселенің өз шешімін ұсынуға;
3. себептерінің дәлелді негіздемесін көрсете отырып, міндеттемені орындау шарттарын өзгертуден бас тартуға құқылы.

Айта кетейік, коллекторлық агенттік міндеттемені орындау шарттарын біржақты тәртіппен жақсартуға құқылы. Бұл айыппұлдарды, өсімпұлдарды және комиссияларды азайтуды немесе жоюды, қарызды немесе пайыздарды толық немесе ішінара кешіруді, негізгі борыш пен пайыздарды төлеуді кейінге қалдыруды немесе бөліп төлеуді қамтуы мүмкін.

Өзгерістер енгізілгеннен кейін агенттік қарыз алушыны жақсартылған шарттар туралы хабардар етуге міндетті және ол, өз кезегінде, егер ол қолданылған жақсарту шарттарымен келіспеген жағдайда, хабарламаны алғаннан кейін 14 күн ішінде өтініш жіберу арқылы олардан бас тартуға құқылы.

Осылайша, мораторий енгізілгеннен кейін де коллекторлық агенттіктер бұрынғы қарыздарымен жұмыс істей береді, бірақ сонымен бірге олар борышкерлерге проблемалық несиелерін реттеуге көмектесуі керек.