Сарапшы Қазақстанда электр энергиясын тұтынудың өсуі туралы айтты

Қазақстан Республикасында электр энергиясын тұтыну көлемінің қарқынды өсуі туралы энергетика саласындағы сарапшы, экономика ғылымдарының кандидаты Құрбаналиев Әлішер айтып берді, деп хабарлайды NUR.KZ тілшісі.

Әлішер Құрбаналиев өткен жылы қалыптасқан күрделі экономикалық жағдайға қарамастан, елдегі электр энергиясын тұтыну болжамымен бөлісті.

«Біз барлығымыз пандемия жағдайында экономикалық құлдыраудың салдарына тап болдық. Электр энергетикасында өткен жылы электр энергиясын тұтыну көлемінің бесжылдықта бұған дейін байқалған тұрақты 3-3,5% өсімнің шамамен 7% - ға төмендеуі нәтиже болды. Алайда, биылдан бастап Қазақстан Республикасы біртұтас электр энергетикалық жүйесінің жүйелік операторы тұтыну көлемдерін оң бағалайды және 2027 жылға дейін жыл сайынғы өзгермеген орташа өсімді 4% - ға болжайды. Бұл экономиканы «сауықтыру» және өндірістік қуаттардың белсенділігін қалпына келтіру туралы сөзсіз сигнал. Осының салдарынан шағын және орта бизнес саласындағы іскерлік белсенділік, сондай-ақ халықтың әл-ауқаты сөзсіз қалпына келтіріледі, оның үлесіне тұтынылатын электр энергиясының елеулі бөлігі де тиесілі».

Сарапшы электр энергиясын тұтынудың өсуімен бірге отандық энергетиктер үшін жаңа сын-қатерлер туындайтынын атап өтті.

«Әрине, тұтыну көлемінің болжамды өсуі сөзсіз оң факт болып табылады. Алайда, энергетикадағы осы өсуді жабу үшін әрдайым электр станцияларының өндірістік қуатының қоры немесе резерві болуы керек екенін ескерген жөн. Басқаша айтқанда, қол жетімді мегаватт станциялардың саны экономиканың жоспарланған жыл сайынғы өсімінен априори асып кетуі керек. Әлемнің кез келген елінде энергетиканы жоспарлаудың бұл міндеті салада инвестициялардың қажетті көлемін тарту үшін алдын ала жағдай жасау арқылы шешіледі. Электр қуатының болжамды теңгерімі Қазақстанда 2023 жылдан бастап өндірістік қуаттардың тапшылығын көрсетіп отыр. Осы уақытқа дейін мемлекет теріс сценарийді болдырмау үшін инвестициялық белсенділікті қалай арттыру керектігін, атап айтқанда электр энергиясына болашақ қажеттілікті жабудың мүмкін еместігін шешуі керек».

Сондай-ақ, тілші сарапшыдан осы инвестициялардың ағыны қайдан қамтамасыз етілуі керек және ол қайда жіберілетіні туралы сұрады.

«Әрине, кез-келген инвестиция үшін қаражат көзі қажет. Әлемнің әртүрлі елдерінде бұл міндет нарықтың қалыптасқан моделіне байланысты әр түрлі жолмен шешіледі. Біздің бәсекеге қабілетті электр энергиясы нарығы жағдайында инвестиция көзі нарықтың өзінен алынған кіріс болып табылады. Табыс неғұрлым жоғары болса, соғұрлым инвестициялық мүмкіндіктер көп болады. Бүгінгі таңда мемлекет жыл сайын өсіп келе жатқан өндірістік шығындарды жабу үшін де, сол сияқты инвестициялық іс-шараларды жүзеге асыру үшін де станциялар үшін жеткілікті әділ кіріс алу мүмкіндігін қамтамасыз ету сияқты осы міндетті шешіп отыр.

Өз кезегінде инвестициялардың өздері дәстүрлі түрде екі негізгі міндетке бағытталады: жұмыс істеп тұрған өндірістік қуаттарды қолдау және жаңаларын құру. Бүгінгі таңда қаражаттың негізгі көлемі жұмыс істеп тұрған объектілерді ұстау үшін, яғни жоспарлы жөндеу жүргізу, жабдықты жаңарту, ауыстыру және қайта жарақтандыру үшін талап етіледі. Осы іс-шаралардың арқасында энергетиктер бүгінде біздің кәсіпорындар мен халықты сапалы және сенімді энергиямен жабдықтауды қолдайды.

Бірақ, жүйелік оператордың болжамдарынан түсінгеніміздей, жаңа қуаттардың болуы қажет: жаңа станциялар және жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту. Бірқатар себептер бойынша күрделі шығындары жұмыс істеп тұрған станцияларды кеңейтуге арналған шығындардан бірнеше есе асатын жаңа генерациялайтын көздерді салу мәселесі ерекше өткір тұр. Тағы да, қалыптасқан шындықтағы бұл шығындарды бүкіл нарықтан басқа еш жерде алуға болмайды. Сондықтан, егер біз өз қажеттіліктеріміз үшін электр энергиясын тұрақты түрде алуды жалғастырғымыз келсе, электр энергиясын өндіру секторындағы инвестициялық өзгерістерге дайын болуымыз керек», - деп түйіндеді сарапшы.