Мақпал Жүнісова феномені: әнші қалай атақты болды

Мақпал Жүнісова – қазақ өнерінің қайталанбас тұлғаларының бірі, ерекше дауысымен, дарындылығымен көптің жүрегін жаулап алған әнші. Оның шығармашылығы мен өмір жолы өнерсүйер қауым үшін нағыз феноменге айналды. Мақпал Жүнісова қалай танымал болды? Оның жетістіктері мен тағдыры қандай?

Маңызды тұстар

Бұл мәтін автоматты түрде ЖИ көмегімен жазылған және редактор тексермеген, сондықтан фактологиялық және грамматикалық қателер болуы мүмкін. Толығырақ жарияланымда.

• Мақпал Жүнісова 1964 жылы туылған қазақ әншісі, оның ерекше дауысы мен орындаушылық қабілеті оны танымал етті.
• Ол "Гүлдер" ансамблінің мүшесі болып, көптеген халықаралық байқаулардың жеңімпазы атанды және Қазақстанның халық әртісі атағын иеленді.
• Мақпал Жүнісованың феномені тек оның дауысында ғана емес, сонымен қатар оның шынайылығы мен қазақ мәдениетіне деген адалдығында жатыр.

Өмірбаяны және алғашқы қадамдары

Мақпал Жүнісова 1964 жылы 11 қаңтарда Қарағанды облысы Теректі ауылында дүниеге келген. Мақпал Жүнісова үлкен отбасындағы тұңғыш бала болғандықтан, ата-анасына бас көмекші болды. Әкесі – жүргізуші, анасы – үй шаруасында болды.

Оның өнерге деген құштарлығы бала кезінен байқалды. Жас Мақпалдың дауысы ерекше болатын, ал оның әнге деген махаббаты ата-анасының қолдауымен одан әрі дами түсті.

Төрт жасында-ақ туған ауылының мәдениет үйінде 400 орындық залда алғаш рет өнер көрсете бастады. Кейін Қарағанды мектебіне ауысып, Ахмет Жұбанов атындағы дарынды балаларға арналған музыка мектебіне қабылданды. Ол қобыз класын бітірген. Көркем дауысы, таланты және харизмасы арқасында жас кезінен-ақ "Қазақконцерттің" түрлі шараларында өнер көрсететін болды.

Мақпал Жүнісованың танымалдығы 1981-1989-жылдары шарықтап тұрды. 1981 жылы ол "Гүлдер" ансамбліне мүше болды. Әл-Фараби атындағы Шымкент педагогикалық институтының мәдениет және өнер факультетіне сырттай түсіп, үздік ондыққа енді. Білім жылдары болашақ әншінің кәсіби шеберлігін шыңдап, сахнадағы өзіндік стилін қалыптастыруға көмектесті. Оның ерекше дауысы мен орындаушылық қабілеті мұғалімдері мен әріптестерін таңғалдырды.

Өнерпаз түрлі тілде әндер орындайды. Халықтың сүйікті әндерінің қатарында: "Eкі жұлдыз", "Достар, достар", "Бақытты болыңдар", "Биле, биле", "Тюльпаны" бар. Мақпал Жүнісованың алғашқы танымал әндері "Бір ауыз сөз", "Қорқамын", "Дариға, домбырамды берші маған" болды. Әнші Мұқағали Мақатаевтың туындыларын да орындап, 2017 жылы ақынның мерейтойлық концертіне қатысты. "Бір болайық" әнін ең сүйікті әндерінің бірі деп атап, оны жиі жары Заманбек Нұрқаділовпен дуэтте орындайтын.

Мақпал Жүнісованың өнер жолы мен жетістіктері көп. Оның атақтары мен марапаттарының қатарында:

• "Жігер" халықаралық фестивалінің лауреаты (1983),
• Ж. Малдыбаев атындағы халықаралық сыйлықтың лауреаты (Қырғызстан, 1996),
• "Азия дауысы" халықаралық байқауының Гран-при иегері (1997),
• "Тарлан" сыйлығы (2001, 2003),
• "Алтын Адам" (2009),
• "Алтын микрофон" (2014),
• "ЕМА-2016" марапаты (2016).

Ол үш рет "Азия дауысы" байқауында жүлде алып, 1989 жылы "Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген әртісі", 1994 жылы "Қазақстанның халық әртісі" атағын иеленді. 1999 жылы Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты атанып, профессор болды.

Мақпал Жүнісованың өмірі туралы алғашқы фильм 1994 жылы "Әншінің жаны" деген атпен түсірілді. 2001 жылы "Мақпал Жүнісова ән салады", ал 2004 жылы "Сен – менің әуенімсің" деген тағы бір фильм жарық көрді.

2016 жылы Бауыржан Рахымбековпен "Ауылға барам" әніне дуэт жазды, 2017 жылы Қайрат Нұртаспен "Елге арнау" әнін орындады. 2019 жылы Мейрамбек Беспаевпен бірге "Өмір" композициясын жазды. Соңғы шыққан бейнебаяны – "Анаға арнау" (2023).

Отбасы мен жеке өмірі

Мақпал Жүнісованың жұбайы, белгілі саясаткер Заманбек Нұрқаділов өмірден ерте өткен. Бұл оқиға әншінің өмірінде ауыр кезең болғанымен, ол қиындықтарды еңсеріп, өнер жолын жалғастырды.

Мақпал оның екінші әйелі болған. Олардың некесі 15 жылға созылды. Жарық дүниеге әкелген жалғыз қызы – Мерей Нұрқаділова.

Мақпал Жүнісова Мерейді еңбекке баулиды, өйткені балалар өздерін қамтамасыз етуі керек деп есептейтінін сұхбаттарында талай айтқан. Мерей әдемі дауысы мен әншілік қабілетімен анасына тартқан. Алайда Мерейдің туған қызы емес, асыранды екені 2022 жылы белгілі болды. Оның биологиялық ата-анасы – Мақпал Жүнісованың ағасы Талғат Молдабеков пен әйелі Маржан. Мерейдің өмірге келуі әншінің өмірін өзгертті. Мерейдің талантын халық әншінің 30 жылдық мерейтойлық концертінде байқап, қошемет көрсетті.

Өнердегі стилі мен феномені

Әнші 1981-1989 жылдары танылған, оған себеп те жоқ емес – сол жылы Днепропетровск қаласында өткен фестивальдің финалына шығып, КСРО-ның үздік 10 әншісінің қатарына кірді. Шетелге (Ресей, Түркия, Әзербайжан, Иран, Өзбекстан, Қырғызстан, АҚШ, Польша, ГДР, Венгрия, Австрия, Чехословакия, Қытай, Корея, Үндістан, Бирма, Канада, Швеция, Бельгия және т.б.) гастрольдік сапармен барды.

Мақпал Жүнісова – қазақтың ұлттық әндерін эстрада жанрына үйлестіре білген әнші. Оның ерекше дауыс тембрі, терең эмоцияға толы орындауы және халықтың көңіл-күйін дөп басатын әндері оны халықтың сүйікті әншісіне айналдырды. Оның әрбір әні – тыңдарманның жүрегіне әсер ететін ерекше шығармашылық туынды.

Оның феномені – тек қана даусында емес, оның шынайылығында. Ол сахнаға шыққанда әрбір әнді жан-тәнімен орындайды. Әншінің шығармашылығында қазақ халқының мәдениеті мен дәстүрі үлкен орын алады, сондықтан ол халықтың құрметіне бөленген.

Мақпал Жүнісова – қазақ өнерінің жарқын жұлдызы, оның шығармашылығы халық жүрегінде мәңгі сақталады. Әншінің өмір жолы мен жетістіктері өнерге деген шынайы махаббат пен жанкештіліктің арқасында биікке жетуге болатынын дәлелдейді. Мақпал Жүнісованың феномені – оның дауысы, өнерге деген адалдығы және халқына деген шексіз махаббатында.