"Мен ойлағаннан да мүлде басқа ел бо­лып шықты": қазақшаға судай анголалық жігіт Қазақстан жайлы алғаш естігенде қорыққан

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев осы айдың басында Алматы облысына жұмыс сапары кезінде Қаскелең қаласындағы Сүлеймен Демирел университетін аралап, студенттермен кездескен еді. Кездесу кезінде аталған университеттің 4-курс студенті Элиша Ферейра президентпен қазақ тілінде сөйлесіп, көпшілікті тәнті еткен болатын. Осы орайда Түркістан басылымының тілшісі Элишаға хабарласып, Қазақстанға қалай келгенін, қазақ тілін қалай үйренгенін сұрап, аз-кем сұхбаттасқан.

Басылым жазуынша, Элиша Солтүстік Лунда аймағының ор­­­талығы саналатын Лукапа қаласында дү­ниеге келген. Кейін отбасымен бірге Сау­римо қаласына қоныс аударған. Одан кейін ел астанасы – Луандада тұрақтап қалған. Көпбалалы отбасынан шыққан (төрт ұл, бес қыз). Қазір Сүлеймен Де­мирел университетінде математика пә­ні­нің мұғалімі мамандығы бойынша білім алып жатыр. Келесі жылы бітіреді.

Элиша Сүлеймен Демирел университеті ұйым­дастырған халықаралық олимпиадада жүл­дегер атанып, Қазақстанда оқу мүмкін­ді­гіне ие болған.

Ол олимпиадаға қатысқанға дейін Қа­­зақстан туралы мүлде естімегенін айтады.

"Грантты жеңіп алған кезде мектептегі мұғалімім СДУ туралы мәлімет айтып берді. Дегенмен әдепкіде уни­верситеттің Қазақстанда орналасқанын ес­тігенде қорыққанымды мойындаймын. Өйт­кені біз, африкалықтар Ауғанстан, Пә­кі­стан елдерінде қақтығыс көп болатынын ес­тіп-көрген соң, "стан" деген жалғауы бар аймақтар қауіпті деп ойлайтын едік.

Сол секілді бастапқыда Қазақстанда да сондай жағ­дай шығар деп ойлаған едім. Алайда тәуе­келге бел буып, осында оқуға келдім. Сөйтсем, бекерге қорыққан екенмін. Қазақ­стан мен ойлағаннан да мүлде басқа ел бо­лып шықты. Бірінші күннен-ақ қатты ұна­ды. Ел туралы естіген бөлек, ал көзбен көр­ген тіпті басқаша екен.

Әсіресе, Алма­ты­ның әсем табиғаты мен асқар таулары кімді болса да таңғалдырмай қоймайды. Алайда мен келген кезде күн суық болды. Ондай суықты өмірімде көрмегенмін. Осыншалық суық бола ма деп аң-таң болдым. Білемін, Астана Алматыдан да суық. Астананың суығы туралы көп естідім. Мен онда болғанмын, бірақ көктем кезінде ғана бар­дым. Көбі "Астанаға қыста барып көруің керек" деп айтады. Бірақ мен ондай суық аймаққа күн жылы кезде ғана бара­мын (жымиып)", - дейді ол.

Элиша қазақ тілін қалай үйренгеніне де тоқталды.

"СДУ-ге түскен шет­елдік студенттерді бірін­ші жылы қазақ тілін оқуға міндеттейді. Бірін­ші жылы қазақ тілін базалық деңгейде меңгердім. Сосын күн сайын дос­тарыммен қазақша сөйлесіп, сөздер жаттап, жетілдіріп алдым. Қазақша кино көп көрдім. Әуен тың­дадым. Негі­зі­нен мен шет тілдерін үйренгенді жақсы кө­ремін. Полиглотпын. Өзім туып-өскен аймақта жиі қолданылатын африка, португал тілдерінен бөлек, ағылшын, түрік, қазақ және орыс тілдерін білемін.

Қазақ тілін үйрену сондай қиын бол­ды деп айта алмаймын. Дегенмен ки­рилл әліпбиін жазып үйрену оңай болмады. Ә, қ, ғ, ө, ұ, ү ды­быс­­­тарын дұрыс дыбыстау үшін көп жат­тықтым. Алайда бірте-бірте бәрін үйреніп ал­дым. Қазақшамды жетілдіруге септігін тигіз­ген тағы бір фактор – бізге қазақ тілін бі­лікті мамандар үйретті. Олар бәрін анық әрі қарапайым тілде түсіндірді. Сондықтан олардың бұл іске қосқан үлесі мол. Өзімнің де ынтам жоғары болды", - дейді анголалық жігіт.

Сондай-ақ Элиша Қазақстанда тұрған үш жыл ішін­де екі ел арасында қандай ұқсастықтарды байқағанын айтты.

"Мені таңғалдырған бір нәрсе – Қа­зақ­­­­стандағы аналар біздікі секілді үнемі шыр-пыр болып, қолы тимей жүреді екен. Біздегідей олар алты-жеті адамға тамақ әзірлеп, оларды тамақтандырады. Содан соң балалардың сабағын қадағалап, ара­сын­да "Балам, мені тыңда!", "Мына бетті аш де­дім ғой" деп айқайлап отырады (күліп). Аф­­ри­ка­лық аналар да осылай. Үлкенге құр­­мет көр­сету дәстүрі бізде де қатаң сақ­тал­­ған. Та­ғы бір ұқсайтын жері, бір дас­­тар­қан ба­сында төрт көзі түгел болып та­мақ­тануы. Қа­­­зақстанда үлкендер тамақ ішуді бас­та­майын­ша кішілер тамаққа қолын тигізбейді екен. Бұл мәдениет маған қатты ұнады", - дейді ол.

Сонымен қатар сұхбат барысында Элиша президентпен кездесуде неліктен өзін "Қоңыратпын" деп айт­­қанын түсіндірген.

"Менің руым – Қоңырат қой (күліп). Дос­тарыма үнемі "Мен – қазақпын" деп ай­­­тып, қалжыңдасамын. Бірде олар "Қазақ болу үшін белгілі бір руға кіруің керек" деді. Мен ойланбастан "Қоңыратпын" дедім. Неге Қоңырат десеңіз, алғаш рет осында кел­генде дене шынықтыру пәнінен беретін ағайым маған "Ой, сен Қоңыратсың. Өзі­міз­­сің" деп айтқан еді. Маған да оның бұ­­лай қалжыңдағаны ұнап қалды. Содан соң оның руды меңзеп тұрғанын түсіндім. Со­дан бері бәріне "Менің руым – Қоңырат" деп айтамын", - дейді Элиша күліп.

Элиша мемлекет басшысымен қазақша сөйлескен видеосынан кейін танымал бола бастаған. Тіпті хабарласып, сұхбаттасуға ша­қыр­ғандар көбейген. Ал желі қолданушылары қа­­зақ тілін жетік білгеніне ризашылығын біл­­діріп, жылы лебіздерін жазған.

Десе де Элиша келесі жылы оқу бітірген соң Анголаға қайтып, өз елі үшін ең­бек еткісі келетінін айтады.

Элиша Ферейраның мемлекет басшысымен қазақ тілінде сөйлескен сәті.