Балаларды сексуалдық зорлық-зомбылықтан қалай қорғауға болады: маман кеңестері

Әрбір ата-ана балаға қауіпсіз орта мен шаттыққа толы балалық шақты қамтамасыз етуді қалайды. Баланы қауіп-қатерден, соның ішінде жыныстық зорлық-зомбылықтан қалай қорғауға болады? Балалардың қауіпсіздігі бойынша жаттықтырушы Динара Аманжолова кеңестерін бөліседі.

Маңызды тұстар

Бұл мәтін автоматты түрде ЖИ көмегімен жазылған және редактор тексермеген, сондықтан фактологиялық және грамматикалық қателер болуы мүмкін. Толығырақ жарияланымда.

• Балалар қауіпсіздігі жөніндегі жаттықтырушы Динара Аманжолова балаларды жыныстық зорлық-зомбылықтан қорғау туралы кеңестер береді.
• Ол балаларға жеке шекараларды құрметтеуді, "сенім шеңберін" қалыптастыруды, жақсы және жаман құпияларды ажыратуды үйрету керектігін айтады.
• Сонымен қатар, балаларға дене мүшелерінің дұрыс атауларын үйрету, эмоцияларды ажырата білу және бөтен адамдардың үйінде түнетпеу маңызды екенін ескертеді.

Динара Аманжолова балалар қауіпсіздігі бойынша жаттықтырушы болып жұмыс істейді. Ол балаларды бейтаныс адамдармен қауіпсіз қарым-қатынас жасау негіздерімен және қауіпті жағдайларға қалай әрекет ету керегімен таныстырады.

Балаларға қатысты зорлық-зомбылық, әсіресе жыныстық зорлық туралы жаңалықтар, өкінішке қарай, күнделікті өмірімізде қалыпты құбылысқа айналып отыр. Бұл туралы біз күн сайын дерлік оқимыз. Бұл оқиғалар қоғамда кеңінен талқыланып, әрбір ата-ана өз баласы үшін алаңдайды. Бірақ баланы қауіп-қатерден қалай қорғау керегін әрдайым біле бермейді.

Мен негізінен бастайын, бұл – ата-ана мен баланың арасындағы мықты қарым-қатынас. Бала өзін жақсы көретінін және сол қалпында қабылданатынын білуі керек. Ата-ана ғана баласын шексіз сүйіп, оған қалай болғанда да қамқор бола алады. Баланың қуанышты әрі барынша қауіпсіз балалық шағын қамтамасыз ету үшін оны негізгі нәрселерге үйрету қажет. Бұл қарапайым ережелердің кейбірін баланы тәрбиелеу процесіне ерте жастан енгізуге болады.

Менің денем – тек менің денем

Бала бұл ақиқатты түсініп, қабылдауы керек. Ол мұны неғұрлым ертерек үйренсе, соғұрлым жақсы. Егер бала достарын немесе туыстарын сүйгісі немесе құшақтағысы келмесе, ол мұны істеуге міндетті емес, ал сіз оны мәжбүрлемеуіңіз керек.

Көбінесе әпкесі, ағасы, әжесі немесе атасы келген кезде, біз балаларға: "Мынауың не? Бұлар – сенің туыстарың ғой, олар сені бақты, сен оларды есіңе алмайсың" дейміз. Осы сәтте баладан бізді ұятқа қалдырмауды сұраймыз. Кейде балалар өз ата-аналарының құшақтап, сүюін де ұнатпайды, ал біз, ересектер, баланың бұл әрекетіне ренжиміз. Балаға шынайы сезімдерін білдіруге мүмкіндік беруге тырысыңыз. Осылайша сіз оны өз қалауынсыз бірдеңе жасауға мәжбүр етпеуді үйретесіз.

Жеке шекаралар бұзылмайды

Бала кішкентай кезінен бастап өзінің жеке шекарасын түсінуі керек. Егер ол оны отбасының үлгісінен көрмесе, оны үйрене алмайды. Бала әкесі анасына ренжіп, анасы үнемі әкесінің шекарасын бұзып, ата-ана баламен тек ашулы дауыспен сөйлесетін болса, ешқандай жеке шекаралар қалыптаспайды.

Тренингтерде мен балаларға әлем картасындағы мысалды келтіремін. Әр мемлекеттің рұқсатсыз кесіп өтуге болмайтын өз шекаралары бар. Адамның да жағдайы дәл осылай: эмоционалды, физикалық және рухани жақындасу үшін келісім алу керек.

Бала кімге сенуге болатынын білуі керек

Бала ешқашан оны сатпайтын, бәрін айтып беруге болатын, құпияларын бөлісе алатын және оған ешкім ұрыспайтын немесе кінәламайтын адамды нақты білуі керек.

Бұл "Сенім шеңбері" жаттығуы арқылы жүзеге асырылады, балаға сенімді тұлғалар мен қалған адамдарды айқын түрде бөліп көрсетуге үйретесіз. Осы жаттығуға шамамен 30 минут бөліңіз, қағазға шеңберлер салыңыз. Бұл аймақтарға балаға таныс адамдарды орналастырыңыз және олармен қалай қарым-қатынас жасауға болатынын түсіндіріңіз.

Ата-аналар мен ең жақын деңгейдегі сенімді адамдар – ортасында орналасады; шеңбер ортасынан алыстаған сайын қарым-қатынас ресми бола береді. Шеңбердің сыртында барлық бейтаныс адамды қалдырыңыз. Оларға бала жауап бермеуі мүмкін, олардан сыйлықтар немесе тәттілер қабылдауға болмайды, олармен ешқайда баруға болмайды және көмек көрсетуге міндетті емес.

Бұл жаттығу арқылы сіз балаңыздың кімге сенетінін немесе "достарды" анықтай аласыз. Бала алаңдамайды және айналасындағылардан қорықпайды.

Балаға жақсы және жаман құпияларды ажыратуды үйретіңіз

Бала жақсы және жаман құпияларды түсінуі керек. Ұялмай, балаға түсіндіріңіз: "Егер саған жағымсыз, ауыр болса немесе ата-анаңа айтпауды сұраса, бұл – белгі". Баламен тікелей жағдайларды ойнап көруге болады. Мысалы досының туған күні жақындап қалды деп елестетіп, бірге тосынсый дайындауды сұраңыз – торт сатып алып, көптеген шарға тапсырыс беріңіз.

Бұл – жақсы құпия, мұнда жағымсыз эмоциялар жоқ. Тағы бір мысал. Таныс ересек адам әкесіне тосынсый жасау үшін мектептен кейін үйіне келуді және ата-анаға айтпауды ұсынады. Бұл – жаман құпия, ал бала міндетті түрде айырмашылықты түсінуі керек.

Бала эмоцияларды ажыратып, оларды айтуға тиіс

Бала эмоцияларды ажыратып, қабылдап, оларды жасыруды үйренбеуі маңызды. Сіз балаға серуенге шықпағандықтан ренжігенін айтып үйретуіңіз керек. Ол біреу оны ренжіткенде, реніш немесе ашу сезімін бастан кешіретінін білуі керек.

Бұл туралы сізбен сөйлесуді үйрету маңызды, осылайша бала кейін әртүрлі жағдайлар оның қандай эмоцияларын тудыратынын түсініп, сезімдерін түсіндіре алатын болады.

Бала жыныс мүшелерінің атауларын білуі және олардан ұялмауы керек

Балаларға адамның жыныс мүшелерінің атауларын үйрету керек. Ешқандай "пирожочек", "печенье" немесе "бананчик" болмауы керек. Ата-ана жыныстық айырмашылықтар мен жыныстық тәрбие туралы сөйлесуге дайын болуы маңызды. Сіз төс – төс, пенис – пенис, ал вульва – вульва екенін еш ұялмай айтуыңыз керек.

Бала дененің әртүрлі бөліктерінің атауларын біліп, одан ұялмайтын болса, ол қаскүнемге отбасында бұл тақырыптан қорықпайтынын және ата-анасы бәрін білетінін жеткізе алады. Мұндай баланы қорқыту немесе манипуляциялау әлдеқайда қиын.

Баланы бөтеннің үйінде түнетпеңіз

Балаларыңызды бөгде адамдардың үйіне, тіпті туыстары немесе достарына түнетуге қалдырмаңыз, себебі зорлық-зомбылық көбіне таныс адамдар тарапынан болады. Егер бала туыстарының немесе достарының үйінде қонуға мәжбүр болса, ол дайындалып, жоғарыда айтылғандарды білуі және қолдануы керек. Бұл жай ғана ұсыныстар емес, балаңыздың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көмектесетін ережелер.

Баламен сенімді әңгіме жүргізу – мен әрбір ата-анаға ұсынатын нәрсе. Әңгімеден қашпаңыз, себебі бұл сізге ыңғайсыз немесе дайын емес екеніңізді түсіндіріңіз. Оған дайындалып, маңызды әңгіме жүргізуге уақыт белгіле деп айтыңыз. Уәдеңізді орындаңыз, дәмді нәрселермен шай жасап, балаңызбен маңызды тақырыпта жылы әрі еркін атмосферада сөйлесіңіз.

Мен сіздің балаларыңызға алаңсыз және бақытты балалық шақ тілеймін!