Монтессори деген не және оны қалай қолданады

Монтессори — бұл балаларды дамытудың ерекше әдісі, оның негізін италиялық педагог Мария Монтессори қалаған. Бұл мақаламызда Монтессоридің қалап кеткен ілімі туралы және оның пайдасы туралы ақпарат береміз.

Маңызды тұстар

Бұл мәтін автоматты түрде ЖИ көмегімен жазылған және редактор тексермеген, сондықтан фактологиялық және грамматикалық қателер болуы мүмкін. Толығырақ жарияланымда.

• Монтессори — бұл италиялық педагог Мария Монтессори негізін қалаған балаларды дамытудың ерекше әдісі, оның мақсаты балаларға еркіндік пен өз бетінше дамуға мүмкіндік беру.
• Әдістің негізгі принциптері: баланың жеке еркіндігі, дайындалған орта, тәуелсіздік пен өзіне қызмет ету, мұғалімнің бағыттаушы рөлі және жас ерекшелігіне байланысты топтау.
• Монтессори әдісі мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балаларға қолданылады, оның артықшылықтары баланың еркін дамуы, жеке тұлға ретінде қалыптасуы, әлеуметтік дағдыларды дамыту және тәуелсіздік пен жауапкершілік сезімін арттыру болып табылады.

Әдістің басты мақсаты — балаларға еркіндік пен өз бетінше дамуға мүмкіндік беру. Монтессори әдісі бойынша балалар үлкендердің көмегінсіз, өз бетінше тәжірибе жасап, қоршаған ортаны тануға тырысады.

Krugosvet.ru басылымының мәліметінше, Мария Монтессори бұл ілімнің негізін 1907 жылы қалаған. Бұл әдістеме баланың табиғи қабілеттерін дамытып, оның тәуелсіздігін арттыруға бағытталған. Монтессори әдісі негізінен кішкентай балаларды оқытуға арналған, бірақ қазіргі уақытта барлық жастағы оқушыларға қолдануға болатын ауқымды білім беру жүйесі ретінде мойындалған.

Монтессори әдісінің негізгі принциптері

1. Баланың жеке еркіндігі. Монтессори әдісінде балаға өз әрекеттерін таңдауға және оны өз бетінше жүзеге асыруға мүмкіндік беріледі. Бұл оның ішкі мотивациясын оятады және өзін-өзі дамытуына жол ашады. Балалар үлкендердің қысымынсыз өз беттерінше үйреніп, таңдау жасауды үйренеді. Мұнда қателік жасау процесінің бір бөлігі ретінде қабылданады және балаға өз қателерін түзеуге мүмкіндік беріледі​.
2. Дайындалған орта. Монтессори сыныптары арнайы жасалған ортада жұмыс істейді. Бұл ортаның басты ерекшелігі — оның баланың еркін қозғалуына және заттармен тікелей жұмыс істеуіне мүмкіндік беретіндігі. Мұндай ортада баланың барлық сезімдері, оның ішінде көру, есту, қолмен ұстау арқылы дамиды. Оқу процесі нақты материалдар арқылы жүзеге асады, және әрбір материал баланың танымдық дамуына бағытталған​.
3. Тәуелсіздік пен өзіне қызмет ету. Монтессори әдісі балаларға өз бетінше ойлауды және әрекет етуді үйретеді. Әдістің басты ұстанымы — балаға көп нәрсені өзі істеуге мүмкіндік беру. Мысалы, балалар ойыншықтарды жинау, тамақтану, киіну және тазалық сақтау сияқты дағдыларды өздері игереді. Баланың бұл әрекеттері оның жауапкершілік сезімін қалыптастырады және оны дербестікке тәрбиелейді​.
4. Мұғалімнің рөлі. Монтессори әдісінде мұғалімнің рөлі — баланың табиғи дамуына жағдай жасау. Мұғалім балаға дайын ортаны ұсынушы және оның оқу процесіне бағыттаушы ретінде әрекет етеді. Ол баланың іс-әрекетін бақылап, қажет болған жағдайда ғана көмек көрсетеді, бірақ баланың өз бетімен оқуын қолдайды. Мұғалімнің басты мақсаты — баланың өзін-өзі дамытуына көмектесу​.
5. Жас ерекшелігіне байланысты топтау. Монтессори әдісінде бір топта әр түрлі жастағы балалар оқытылады. Бұл әдістің артықшылығы — үлкендер кішілерге көмектеседі, ал кішілер үлкендерден үлгі алады. Бұл қарым-қатынас балалардың әлеуметтік дағдыларын дамытып, өзара сыйластыққа тәрбиелейді​

Монтессори әдісін қолдану

"Бриттаника" энциколопедиясындағы мәліметке сәйкес, Монтессори әдісін қазіргі таңда көптеген балабақша мен мектептерде қолданады. Ол балаларды белсенді және дербес тұлға ретінде дамытуға бағытталғандықтан, әдіс балалардың ақыл-ойын, қолдың ұсақ моторикасын, әлеуметтік дағдыларын дамытуға көмектеседі.

Монтессори әдісін қолдану салалары:

• Мектепке дейінгі білім беру. Бұл кезеңде Монтессори әдісі балаларды күнделікті өмір дағдыларына, қоршаған ортаны тануға, математика және тіл үйренуге бағытталған материалдар арқылы оқытуға негізделген. Балалар ойын ойнап қана қоймай, қоршаған ортаны тануды және өмірлік маңызды дағдыларды үйренеді​.
• Мектеп жасындағы балаларды оқыту. Монтессори әдісі тек балабақша деңгейінде емес, сонымен қатар мектеп жасындағы балаларға да қолданылады. Бұл кезеңде балалар ғылыми ұғымдарды, математиканы, әдебиетті және өнерді үйренуге бағытталған тапсырмалар мен материалдарды өз бетінше меңгереді​.

Монтессори әдісінің артықшылықтары:

1. Баланың еркін дамуы. Монтессори әдісі баланың қызығушылықтары мен қабілеттеріне негізделген, сондықтан бала өз қарқынымен дамиды.
2. Жеке тұлға ретінде қалыптасу. Әдіс баланың өзіне деген сенімділігін арттырып, өзін-өзі басқару қабілетін дамытады.
3. Әлеуметтік дағдыларды дамыту. Жас ерекшелігіне қарай топтарға бөліну арқылы балалар өзара қарым-қатынасты үйренеді, көмек көрсетуді, бірлесе жұмыс істеуді меңгереді.
4. Тәуелсіздік пен жауапкершілік сезімін дамыту. Балалар өз әрекеттерінің нәтижесін сезініп, шешім қабылдауды және жауапкершілікті өздері көтереді​.

Қорытындылай келе, Монтессори әдісі — баланың жеке даму қажеттіліктеріне негізделген ерекше білім беру жүйесі. Бұл әдіс балаларға өз-өзіне сенімді, дербес және жауапты тұлға ретінде қалыптасуға көмектеседі. Бүгінгі күні бұл әдістемені бүкіл әлемде қолданатын балабақшалар мен мектептер саны артып келеді, себебі ол әр баланың қабілеттерін ашуға және оның табиғи қызығушылығын дамытуды қолдайды​