Қысылмайтын тәттілер мен ГМО қосылған қытай еті: тауар сатып аларда қандай нәрсеге мән беру керек

"Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігінің алдында келесі бір қиын таңдау тұр. Жоғары сапалы, сонымен бірге қауіпсіз кептірілген мейіз, жаңғақ және басқа да тәтті жемістерді қалай анықтауға болады? Бұл туралы "МОТҚҚҚ" ҚБ хабарлады.

Қандай мерекелік дастархан кәмпиттерсіз, тәтті жаңғақтарсыз және басқа да дәмдерсіз өтеді дейсіз?! Бірақ кептірілген жемістер түріндегі қымбат дәмді тағамдар жегеніңнен рахат алдырып қана қоймай, сонымен қатар қатты уытты ауырсынуды да әкелсе не істеу керек? Сапасыз өнімді сатып алуға байланысты кез келген келеңсіз сценарийдің қалай алдын алуға болады?!

Қазақстан Республикасы Президенті Іс басқармасы Медициналық орталығы жанындағы "Санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталығы" республикалық мемлекеттік кәсіпорнының белгілі зертханасы бұл сұраққа жауап берді. Салмағы 200 грамм (дайындаушы ҚР "Samats trade company" ЖШС, Петропавл қ.) кептірілген өрік бобойшасының зертханалық сынамаларын зерделеу нәтижесінде өнімнің қаптамасында мемлекеттік тілдегі таңбаламаның (2024 жылдың 26 қыркүйегіндегі № 837/411 хаттама) жоқ екені анықталды.

Сонымен қатар, 2024 жылдың 26 қыркүйегіндегі №837/412 хаттамаға сәйкес, салмағы 200 грамм болатын қара мейіздің қаптамасы (ҚР "Samats trade company" ЖШС шығарған, Петропавл қ.) да мемлекеттік тілде таңбаланбаған.

"Сатушылар мен азық-түлік өнімдерін өндірушілер жиі жол беретін бұзушылықтардың бірі – тауар туралы мемлекеттік тілде ақпаратты көрсетпейді. ҚР "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" заңның 25-бабы 7-тармағына сәйкес, бір тілде немесе шет тілінде берілген ақпарат – берілмеген деп есептеледі", – деп қосты сарапшы Ж.Биятан.

- Біз осыған ұқсас бұзушылықтары бар тағы бірнеше үлгіні таптық.

2024 жылдың 26 қыркүйегіндегі № 837/410 хаттамасына сай, зерттеу нәтижелері бойынша Өзбекстан Республикасының өндірушісі, Оралов У.Ю. ЖК, салмағы 280 грамм болатын Ayyub козинаки өнімінде де мемлекеттік тілдегі мәлімет көрсетілмеген. Сонымен қатар, өндіруші белгісіз себептермен өнімнің жарамдылық мерзімін көрсеткенімен, оның жасалған күнін көрсетуді "ұмытып кеткен". Козинаки дүкен сөресінде қанша уақыт жатқаны және тұтынушы олардың денсаулығына зиян келтірмейтіндей тұтынуға жарамды екенін қалай анықтауы керектігі жұмбақ күйінде қалды.

"Сонымен қатар, салмағы 500 г қуырылған жаңғақтың үлгісін алып, талаптарға сәйкес келетін таңбаламаны таппадық. Ақпарат тек орыс тілінде берілген, бірақ онда өнімнің шығарылған күні, сондай-ақ өндірушінің (импорттаушының) атауы мен орналасқан жері туралы міндетті мәліметтер көрсетілмеген. Біз мұны қазақстандық заңнаманы өрескел бұзу деп есептейміз. Бұл бұзушылықтарды санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталығының мамандары 2024 жылдың 26 қыркүйегіндегі №837/409 хаттамасында тіркеген", – деп түсіндірді сарапшы.

Санитарлық-химиялық ғылыми-зерттеу зертханасының мамандары соя етінде өндіруші "Зеленое село" ЖШС (Қытай, Чапчал-Сибо автономиялық уезі, Инань өнеркәсіп паркі, Гасянлу көш.) жария етпеген ГМО (генетикалық түрлендірілген ағзалар) бар екенін анықтады.

Естеріңізге сала кетейік: тағам өнімдеріндегі ГМО мөлшерінің рұқсат етілген деңгейі 0,9%-дан аспайды. Белгіленген талаптарға сәйкес, соның ішінде. Алиментариус кодексі халықаралық азық-түлік стандарттарына сәйкес ГМО мөлшері 0,9%-дан асатын тағам өнімдері міндетті түрде таңбалануға жатады.

"Nur.kz ақпарат көздерінің хабарлауынша, 2018 жылы осыған ұқсас қытайлық соя етінің нарықтағы айналымымен күрес жүрген болатын, бірақ содан бері 6 жыл өтсе де сату нарығында ештеңе өзгерген жоқ. Қауіпсіздік талаптары мен таңбаламасына қатысты бұзушылықтары бар өнімдер дәл сол кездегідей әлі еркін сатылуда", – дейді Жанна Биятан.

Түп негізіне мұқият қара!

Қаптамадағы ақпарат жай ғана формальдылық емес. Бұл тұтынушыға өнімнің құрамы мен жарамдылық мерзімі туралы білуге ​​ғана емес, сонымен қатар қауіп-қатерге ұшырамас үшін оны қалай дұрыс сақтау керектігін түсінуге мүмкіндік беретін маңызды деректер көзі.

Мысалы, сақтау шартының жоқтығынан өнім желінгенге дейін-ақ бұзылып, денсаулыққа қауіп төндіруі мүмкін.

"Дұрыс таңбалама – сіздің сақтандыруыңыз! Жапсырманы оқи отырып, сіз өнімнің атауын ғана емес, сонымен қатар: оны кім өндірді және қайдан келді, неден тұрады және оны қалай дұрыс сақтау керек дегендей, оның тарихын да білесіз. Бұл біздің балаларымызға ұсынатын өнімдерге келгенде өте маңызды", – деді Жанна Биятан.

Кез келген азық-түлік өнімін таңдағанда қоғамдық ұйым сарапшысы Жанна Биятан өнімнің қаптамасының таңбаламасы мен сыртқы түріне ерекше мән берумен қатар, келесі өлшемдерге де назар аударуға кеңес береді. Сондай-ақ:

1. тамақ өнімінің атауы;
2. тамақ өнімінің құрамы;
3. тамақ өнімінің саны;
4. тамақ өнімін өндіру күні;
5. тамақ өнімінің жарамдылық мерзімі;
6. өндіруші белгілеген немесе тамақ өнімдерінің жекелеген түрлеріне арналған Кеден одағының техникалық регламентінде көзделген тамақ өнімдерін сақтау шарттары. Өнімді бұзылудан қорғайтын қаптаманы ашқаннан кейін сапасы мен қауіпсіздігі өзгеретін өнім үшін қаптаманы ашқаннан кейінгі сақтау шарттары да көрсетіледі;
7. тамақ өнімін өндірушінің атауы мен орналасқан жері немесе тамақ өнімін өндіруші жеке кәсіпкердің тегі, аты мен әкесінің аты және орналасқан жері;
8. ұсынымдар немесе пайдалану бойынша шектеулер;
9. өнімдердің тағамдық құндылығының көрсеткіштері;
10. тамақ өнімдерінде генетикалық түрлендірілген ағзаларды (ГМО) пайдалана отырып алынған компоненттердің бар-жоғы туралы мәліметтер;
11. ЕАЭО-ға мүше мемлекеттер нарығында өнім айналымына арналған бірыңғай белгі.
12. Ақпарат орыс тілінде және мемлекеттік тілде басылуы тиіс.

Осыған ұқсас сұрақтар бойынша Instagram OZPP.KZ сілтемесі – https://www.instagram.com/ozpp.kz/ немесе 87054222739 телефоны арқылы хабарласа алатыныңызды ескертеміз.

Бұл кеңес беру сипатындағы ақпарат жарнама болып табылмайды. Зерттеу нәтижелері туралы барлық ақпарат "Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы" қоғамдық бірлестігінің келісімімен таратылады.