Бір дегенің – білім: балаларға арналған қазақ тіліндегі санамақтар

Санамақ баланың есте сақтау қабілетін дамытады. Баланың ойы жүйрік, зерек болып өсуі үшін кішкентай күнінен санамақтар, мақал-мәтел, жұмбақтар жаттатып өсіру керек. Бұл материалымызда баланың ойлау қабілетін шыңдап, сөздік қорын арттыруға көмектесетін, тілге жеңіл санамақтарды ұсынамыз.

КЛЮЧЕВЫЕ МОМЕНТЫ

Данный текст создан автоматически при помощи ИИ и не проходил проверку редактора, поэтому может содержать фактологические или грамматические ошибки. Подробности в публикации

• Мақала балаларға арналған қазақ тіліндегі санамақтардың маңыздылығы туралы айтады.
• Санамақтар баланың есте сақтау қабілетін дамытып, ойлау қабілетін шыңдап, сөздік қорын арттыруға көмектеседі.
• Мақалада әртүрлі тақырыптарға арналған көптеген санамақтар келтірілген, мысалы сандар, өсімдіктер, ағаштар және аңдар туралы.

Санамақтар bilim-all.kz порталынан алынды.

Бір дегенің – білім,

Білім – жарық күнің.

Екі дегенің – еңбек,

Еңбек бәрін жеңбек.

Үш дегенің – үміт,

Үмітсіз жоқ жігіт.

Төрт дегенің – талап,

Талмайтұғын қанат.

Бес дегенің – бірлік,

Бірліксіз жоқ тірлік.

Алты дегенің – арман,

Атар таңың алдан.

Жеті дегенің – жігер,

Жетер жерін білер.

Сегіз дегенің – сенім,

Сүйенішің сенің.

Тоғыз дегенің – талғам,

Тура жолды салған.

Он дегенің – Отан,

Отанды сүй, ботам.

***

Бір дегенің – білек,

Екі дегенің – елек,

Үш дегенің – үлек,

Төрт дегенің – түлек,

Бес дегенің – балақ,

Алты дегің – алап,

Жеті дегенің – желек,

Сегіз дегенің – сенек,

Тоғыз дегенің – торап,

Он дегенің – орақ.

***

Бір дегенің – берік,

Екі дегенің – ерік,

Үш дегенің – үміт,

Үш дегенің – үміт,

Төрт дегенің – түбіт,

Бес дегенің – білік,

Алты дегенің – арық,

Жеті дегенің – жілік,

Сегіз дегенің – сырық,

Тоғыз дегенің – тобық

Он дегенің – ойық.

***

Бір дегенің – белің,

Екі дегенің – елің,

Үш дегенің – үйің,

Төрт дегенің – түйін,

Бес дегенің – бұйым,

Алты дегенің – айың,

Жеті дегнің – жайын,

Сегіз дегенің – сайың,

Тоғыз дегенің – тайың,

Он дегенің – ойын.

***

"Бір" дегенің – жаман баға,

Алады оны жаман бала.

"Екі" дегенің нашар баға,

Інішегім, нашарлама.

"Үш" дегені – орта баға,

Сапасы да орта ғана.

"Төрт" дегенің – жақсы баға,

Алады оны жақсы бала.

"Бес" дегенің – үздік баға,

Оқитын бол үздік қана.

***

Бір дегенің – басбармақ,

Барлық істі басқармақ.

Екі дегенің – балалы үйрек,

Ақ қағазға салады ирек.

Үш дегенің – ортан терек,

Еңбек етіп, болған зерек.

Төрт дегенің – шылдыр шүмек,

Тілі тәтті былдыр түлек.

Бес дегенің – кішкене бөбек,

Үлкендерден үйрене бермек.

Абдрахман Асылбеков

Онға дейін санау

Бір дегенім – бесік,

Шықтық содан өсіп,

Екі деген – Елім,

Далам, тауым, көгім.

Үш дегенім – Үміт,

Үміт ақтар жігіт.

Төрт дегенім – төзім,

Төзе білем өзім.

Бес дегенім – Бақыт,

Бағалайтын уақыт.

Алты деген – Ақыл,

Тыңдағаның мақұл.

Жеті деген – жалау,

Жүректегі алау.

Сегіз деген – сөзің,

Серт беретін кезің.

Тоғыз деген – тоқтау,

Елдің жоғын жоқтау.

Он дегенім – Отан,

Қорға оны, ботам!

***

Бір,

Бетің өте кір.

Екі,

Бейбасқа жекі.

Үш,

Ұмтыл алға түс.

Төрт,

Беске оқу – серт.

Бес,

Белестерден желдей ес.

Алты,

Антты бұзбау – ата салты.

Жеті,

Қойдың семіз еті.

Сегіз,

Қоздасын қой егіз.

Тоғыз,

Арам айуан – доңыз.

Он,

Торқадан артық тон.

***

Бір дегенім – белін,

Екі дегенім – егін,

Үш дегенім – үкі,

Төрт дегенім – төл,

Бес дегенім – бекіре,

Алты дегенім – адам,

Жеті дегенім – жеміс,

Сегіз дегенім – сең,

Тоғыз дегенім – тоң,

Он дегенім – оң,

Он бір болады одан соң.

Өсімдік санамақ

Бір дегенім – бүрген,

Екі дегенім – ермен.

Үш дегенім – үлпілдек,

Төрт дегенім – түлкішек.

Бес дегенім – бестамақ,

Алты дегенім – алқа.

Жеті дегенім – жекен,

Сегіз дегенім – селеу.

Тоғыз дегенім – тошала,

Он дегенім – ошаған,

Шөптен дәрі жасаған.

Ағаш санамақ

Бір дегенім – бәйтерек,

Екі дегенім – емен.

Үш дегенім – үйеңкі,

Төрт дегенім – тұт.

Бес дегенім – беке (айва),

Алты дегенім – арша.

Жеті дегенім – жиде,

Сегіз дегенім – сексеуіл.

Тоғыз дегенім – тораңғы,

Он дегенім – орман.

Орман – аң-құстарға қорған.

Аң-санамақ

Бір дегенім – бөрі,

Екі дегенім – елік.

Үш дегенім – ұшар,

Төрт дегенім – түлкі.

Бес дегенім – бөкен,

Алты дегенім – арқар.

Жеті дегенім – жайран,

Сегіз дегенім – сілеусін.

Тоғыз дегенім – толай,

Он дегенім – ор қоян.

Бір дегенім – білік

Бір дегенім – білік,

Қолыңа жүр іліп,

Білік – шалғы тұтқасы,

Алғаның жөн біліп.

Екі деген – есті,

Ел жайлауға көшті.

Салқын екен жайлау,

Салқын самал есті.

Үш дегенің – үскі,

Ұшып жерге түсті.

Тындыратын істі,

Үскі неткен күшті.

Төрт дегенім – төсек,

От жағамын көсеп.

Төсек жақсы, өйткені

Жайлы орынға есеп.

Бес дегенім – бесік,

Бөбек жатар өсіп.

Уағында анасы

Шомылдырар шешіп.

Алты деген – арша,

Арша отын жанса.

Мыңтап қазан қайнатар,

Жіктеп отқа салса.

Жеті деген – жебе,

Жебе бұзар кебе.

Жебе-кебе сөзі –

Ертегі сөз көне.

Сегіз деген – сенім,

Болашағың сенің.

Сені азамат болар деп,

Сеніп отыр елің.

Тоғыз деген – торпақ,

Болма өзің қорқақ.

Еңбек етсең жарайды,

Көп ісіне ортақ.

Он дегенде ойлап,

Тапқан сөзім – оймақ.

Жалғастырып тағы да,

Айтыңдаршы жайлап.

Бір дегенің – білеу

Бір дегенің – білеу,

Екі дегенің – егеу,

Үш дегенің – үскі,

Төрт дегенің – төсек,

Бес дегенің – бесік,

Алты дегенің – асық,

Жеті дегенің – желке,

Сегіз дегенің – серке,

Тоғыз дегенің – торқа,

Он дегенің – оймақ,

Он бір – қара жүмбақ.

Жұмбағым жұтылды,

Өрге қарай құтылды,

Оны таппаған балақай тұтылды.

Бір – білім алдым

Бір – білім алдым,

Екі – егін салдым.

Үш – үй көшірдім,

Төрт – төл өсірдім.

Бес – белге шықтым,

Алты – асық ұттым.

Жеті – желім жақтым,

Сегіз – серке бақтым.

Тоғыз – тойға бардым,

Он – отын жардым.