Елімізде жемқорлық туралы хабарлағандарға сыйақы төлеудің жаңа ережелері қандай

Сыбайлас жемқорлықпен тиімді күрес жолында халықтың белсенді атсалысуы маңызды рөл атқарады. Бұл тұрғыда жемқорлық туралы хабарлағандарға берілетін сыйақының мөлшері қаралып, жаңа ережелер бекітілді. Толығырақ KAZ.NUR.KZ материалынан оқыңыз.

2023 жылғы 29 тамызда Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет төрағасының "Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға өзгеше түрде жәрдем көрсететін (көрсеткен) адамдарды көтермелеу қағидаларын бекіту туралы" бұйрығы қабылданды.

Құжат ағымдағы жылдың 15 қыркүйегінде күшіне енді. Бұл ретте бұйрықтың басты міндеті – қазақстандықтарды парақорлыққа қарсы белсенді күресуге шақыру.

Жемқорларды ұстап бергендерге қанша сыйақы төленеді

Пара мөлшері 1 000 АЕК-тен аз болса (2023 жылға 3,45 млн теңге), сыбайлас жемқорлық туралы хабарлаған қазақстандықтар мынадай сыйақы ала алады:

• сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар туралы әкімшілік істер бойынша – 30 АЕК немесе 103 500 теңге;
• онша ауыр емес сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша – 40 АЕК немесе 138 000 теңге;
• ауырлығы орташа сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша – 50 АЕК немесе 172 500 теңге;
• ауыр сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша – 70 АЕК немесе 241 500 теңге;
• аса ауыр сыбайлас жемқорлық қылмыстар туралы қылмыстық істер бойынша – 100 АЕК немесе 345 000 теңге.

Ал егер параның мөлшері 1000 АЕК-тен асып кетсе, онда сыйақы параның немесе одан келтірілген залалдың 10 пайызын құрайды. Бірақ ең жоғары сыйақы 4000 АЕК немесе 13,8 млн теңгеден аспауы керек.

Сыбайлас жемқорлықты хабарлағаны үшін көтермелеу

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылда өзге де түрде көмек көрсеткен (көрсеткен) адам сыйлық алу үшін сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүзеге асырған органға немесе әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық туралы қылмыстық іс қозғаған органға жүгінеді.

Ол үшін мына құжаттарды тапсыру қажет:

• сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға арнайы көмек көрсеткені үшін көтермелеуге өтініш;
• жеке басын куәландыратын құжат (жеке куәлік, азаматтығы жоқ адамның куәлігі, шетелдіктің тұруға ықтиярхаты), түпнұсқада немесе цифрлық құжат қызметі арқылы;
• көрсетілген тұлғаның ұлттық валютадағы ағымдағы банктік шоттың бар екендігі және нөмірі туралы екінші деңгейдегі банктен анықтама.

Бұл ретте, көтермелеу соттың әкімшілік жаза қолдану туралы қаулысы немесе айыптау үкімі заңды күшіне енгеннен кейін ғана төленетін болады.

Белсенді азаматтар қорғалатын болады

Қазақстандықтар ақшалай сыйақының болуына қарамастан, жемқорлық туралы хабарлауға құлықсыз. Мұның басты себептері: қорқыныш және жұмыс орнынан босатылу қаупі.

Бірақ биылғы жылы қолданысқа енгізілген "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Заңның 24-24-4-баптарына сәйкес, сыбайлас жемқорлық фактілері туралы хабарлаған адамдар қылмыстық іс жүргізу және еңбек кодекстеріне сәйкес мемлекеттің қорғауында болады, сонымен қатар "Қылмыстық процеске қатысушы адамдарды мемлекеттік қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен де қорғалады.

Олармен арнайы келісім жасалып, сотта хабарлаушының қорғалуына кепілдік беріледі.

Сондай-ақ оның еңбек құқықтарын қорғауға, соның ішінде пара алғаны туралы хабарынан кейін жұмыс берушімен еңбек дауларына Антикор өкілінің қатысуына айтарлықтай кепілдіктер беріледі.