Келесі жылы Қазақстанның көптеген өңірінде міндетті автосақтандыру құны өсуі мүмкін – "Евразия" СК

Шоғырландырылған деректер бойынша, 2024 жылдың І жартыжылдығында сақтандыру компаниялары міндетті автосақтандыру шарттары (КҚИ АҚЖМС) бойынша 43,5 млрд теңгеден астам сыйлықақы жинады және 36,8 млрд теңгеге төлемдер іске асырылды. Осылайша, сыйлықақылардың төлемдерге арақатынасы немесе сақтандырудың осы класының төлем коэффициенті 84,57 пайыз болды, деп компания талдаушыларының деректеріне сілтеме жасай отырып, "Евразия" СК баспасөз қызметі хабарлайды.

Міндетті автосақтандырудың залалдылық көрсеткіші Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (ҚНРДА) таргеттейтін залалдылық деңгейінен 70 пайыздан асады, бұл келесі жылы Қазақстанның көптеген өңірлерінде автосақтандыру құнының өсуіне алып келеді. Төлем коэффициенті сыни мәндерге жетті, бұл ретте бұл көрсеткіш сақтандыру компанияларының операциялық шығындарын, сақтандыру резервтерін қалыптастыруға, филиалдық желіні қолдауға және IT-инфрақұрылымды өрістетуге арналған шығыстарды есепке алмайды. Осылайша, төлем коэффициенті шығындылықтың толық емес көрсеткіші болып табылады, бірақ сонымен бірге міндетті автосақтандыру нарығының ағымдағы жай-күйінің индикаторы ретінде қызмет етеді.

Аймақтардағы автосақтандырудың залалдығы бір бірінен ерекшеленеді: оған тіркелген автокөліктердің саны мен апаттық жағдай ғана емес, сонымен қатар ҚНРДА белгілеген сақтандыру тарифінің мөлшері де әсер етеді. Төлем коэффициенті өткен жылмен салыстырғанда барлық аймақтарда өсті.

Төлем коэффициенті 109,5 пайызға жеткен Қызылорда облысы неғұрлым шығынды өңір болып табылады, яғни сақтандыру компаниялары төлемдерді жүзеге асырғанға қарағанда сыйлықақыны аз жинаған. Антикөшбасшылардың үштігіне Жамбыл және Ақтөбе облыстары да кірді, бұл көрсеткіш тиісінше 105,3 пайыз және 104,2 пайыз болды. 100 пайызға жақын жоғары мәндер Алматы облысында – 97,5 пайыз, Астанада – 96,7 пайыз, Түркістан облысында – 94,7 пайыз, Батыс Қазақстан облысында-93,8 пайыз, Ақмола облысында – 93,7 пайыз тіркелді.

Айта кетейік, төлем коэффициентін есептеу негізінде ғана 70 пайыз залалдылық бойынша таргетті, Абай (67,2 пайыз), Атырау (57,7 пайыз), Жетісу (53,2 пайыз), Маңғыстау (62,5 пайыз), Павлодар (68 пайыз), Ұлытау (51,9 пайыз) және Шығыс Қазақстан облыстарын(67,8 пайыз), сондай-ақ Алматыны (67,4 пайыз) қоспағанда, көптеген аймақ бөлісті. Бұл аймақтардың көпшілігі сақтандырушылардың тікелей және жанама шығындарын ескере отырып, осы көрсеткіштен асып түсуі мүмкін.

"Қазақстанның 12 аймағында міндетті автосақтандыру сақтандыру компаниялары үшін тиімсіз болып саналады және шығынға ұшырайды, бұл аймақтық коэффициенттердің және тиісінше келесі жылы сақтандыру тарифтерінің өсуіне алып келеді. Бұл ретте міндетті автосақтандыру құны Атырау, Жетісу және Ұлытау облыстарында біршама төмендеуі мүмкін", - деп зерттеу нәтижелеріне "Евразия" СК талдаушылары түсініктеме береді.

Бірінші жартыжылдықта міндетті автосақтандыру бойынша жиынтық сыйлықақылар өткен жылмен салыстырғанда 2,59 пайызға, 43,55 млрд теңгеге дейін (бұзушларды ескере отырып) өсті, бұл ретте төлемдер бірден 44,96 пайызға, 36,83 млрд теңгеге дейін өсті.

Төлемдердің өсуіне бірінші кезекте жол-көлік оқиғалары (ЖКО) санының артуы әсер етті. 2024 жылдың бірінші жартыжылдығында сақтандыру компаниялары міндетті автосақтандыру шарттары бойынша ЖКО зардап шеккендерге 66 355 төлем жасады. Салыстыру үшін, өткен жылдың осы кезеңінде 45 202 төлем жасалды. Төлемдер саны 46,84 пайызға өсті, бұл ретте еурохаттама шеңберінде рәсімнің қолданысының алғашқы алты айында 4,2 мың төлем жүзеге асырылды, бұл олардың өсуіне шектеулі әсер етті.

ҚР ІІМ деректері бойынша 2023 жылдың 1 шілдесіне тіркелген автомобиль көлігінің саны 4,95 млн бірлікті құрағанын, ал 2024 жылдың 1 шілдесіне 5,5 млн астам құрағанын, өсім 11,2 пайыз болғанын атап өту маңызды. Яғни, елдің автомобиль паркі міндетті автосақтандыру бойынша жиналған сақтандыру сыйлықақыларының көлеміне қарағанда едәуір тез өсіп келеді.

ЖКО-да зардап шеккен автомобиль иелеріне сақтандыру төлемінің орташа мөлшері 549,9 мың теңге болды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 1,23 пайызға төмендеді. ЖКО-дағы залал үшін орташа төлемнің ең жоғары мөлшерін Түркістан облысы көрсетті – 662,9 мың теңге, ең төменгі көрсеткіш – Абай облысында, 416,5 мың теңге.

Айта кетейік, ҚНРДА әдіснамасы бойынша есептелетін залал коэффициенті де шығын резервтерін қалыптастыруды қамтиды, осыны ескере отырып, міндетті автосақтандырудың залалдылығы төлем коэффициентімен салыстырғанда одан да жоғары мәндерді көрсетеді.