Еңбек тәуекелдерінің цифрлық картасы Қазақстанның еңбек нарығын қалай өзгертпекші

ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі еңбек қауіпсіздігінің деңгейін арттыруға және кәсіпорындардағы әлеуметтік шиеленістердің алдын алу мақсатында еңбек тәуекелдерінің цифрлық картасын енгізуді бастады. Бұл жаңашылдық қандай әсер беретінін KAZ.NUR.KZ материалынан оқыңыздар.

"Еңбек тәуекелдерінің цифрлық картасы" ақпараттық жүйесі "Кәсіпорындардың цифрлық картасы" платформасының бір бөлігі. Оның негізгі мақсаты – мемлекеттік ақпараттық жүйелерінің қолда бар деректеріне негізделген объективті және автоматтандырылған кәсіпорын мониторинг жүйесін құру. Бұл адам факторының әсерін жояды және әрбір кәсіпорынның портретін дәлірек бағалайды.

Министрліктің айтуынша, "Еңбек тәуекелдерінің цифрлық картасын" енгізу арқылы еліміздегі кәсіпорын жағдайларын болжауға және анықталған тәуекелдерге ертерек ден қоюға мүмкіндік ашылады. Картаның негізгі әлеуметтік әсері кәсіпорындарда әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге көмектесетін еңбек жанжалдарының алдын алу және жұмысшылардың құқықтарын қорғау болып табылады.

Аталмыш жүйе әрбір индикатор бойынша салмақтық коэффициенттерді есепке алатын баллдық талдау негізінде жұмыс істейді. Бұл еңбек тәуекелінің бар деңгейін объективті түрде анықтауға көмектеседі. Тәуекелдерді автоматты түрде анықтау мемлекеттік еңбек инспекторларына тәуекелдерге жедел назар аударуға және алдын алу шараларын қабылдауға көмектеседі.

Қазіргі уақытта 92 мыңнан астам жеке және мемлекеттік кәсіпорындар Карта мониторингімен қамтылған. Әрбір кәсіпорын үш бағыт бойынша талданады: экономикалық, еңбек және әлеуметтік. Көрсеткіштердің жалпы саны 70-тен асады, оның ішінде міндетті зейнетақы жарналары, әлеуметтік аударымдар, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналарын уақтылы төлеу; кәсіпорындағы еңбекақы деңгейі, жалақының өсу динамикасы; өндірістік жарақаттану фактілерінің болуы; бақылаушы мемлекеттік органдардың тексерулерінің саны; қызметкерлерді жазатайым оқиғалардан сақтандыру шарттарының болуы, ұжымдық шарттар, еңбек шартын есепке алудың бірыңғай жүйесінде еңбек шарттарын тіркеу; шетелдік жұмыс күші көлемі; жұмысқа қабылдау және еңбек шарттарын бұзу динамикасы; кәсіпорындағы Кейтц индексі; атаулы әлеуметтік көмек алушылардың болуы; несиелік міндеттемелері бар қызметкерлердің саны және әр кәсіпорынның портретін құрайтын көрсеткіштер жатады.

Сонымен қатар, болашақта кәсіпорынның цифрлық картасына қолжетімділікті қамтамасыз ету жоспарлануда. Ол кәсіпорынның нақты портретін алу және тәуелсіз шешім қабылдау мүмкіндігіне ие болу мақсатында менеджерлер мен кәсіпорындардың HR қызметтерінің барлық қолжетімді көрсеткіштерін көрсетеді.

Сондай-ақ, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, Цифрлық картаны енгізудің маңызды әлеуметтік әсері Қазақстандағы әлеуметтік тұрақтылықты жақсарту болмақшы. Еңбек жағдайын жақсарту, еңбек жанжалдарының алдын алу және жұмысшылардың әлеуметтік қорғалуын арттыру халықтың өмір сүру сапасына оң әсер етеді. Бұл өз кезегінде әлеуметтік шиеленісті азайтуға, мемлекеттік институттарға деген сенімді арттыруға және қоғамдық әділеттілікті нығайтуға ықпал етеді.

Цифрлық карта жұмыс берушілердің әлеуметтік жауапкершілігін арттыруға көмектеседі. Тәуекелдерді автоматты түрде бақылау және анықтау жұмыс берушілерді қауіпсіздік пен еңбектің жоғары стандарттарын енгізуге ынталандырады, сондай-ақ оларды еңбек заңнамасын толық сақтауға міндеттейді.

Еңбек тәуекелдерінің цифрлық картасының тағы да бір маңызды аспектісі – бейресми жұмыспен қамтудың алдын алу. Жүйе кәсіпорындардағы жұмысшылардың ресми жұмысқа орналасуын бақылайды, бұл жұмысшылар әлеуметтік кепілдіктермен (мысалы, медициналық сақтандыру және зейнетақы төлемдері) қорғалмаған кезде көлеңкелі жұмыспен қамту үлесін азайтуға көмектеседі. Еңбек қатынастарын заңдастыру жұмысшылардың әлеуметтік қамсыздандырылуын арттырады және олардың экономикалық жағдайын жақсартады.

Еңбек тәуекелдерінің цифрлық картасы да мемлекет, жұмыс берушілер мен қызметкерлер арасындағы диалогты дамытудың маңызды құралына айналады. Бұл механизм еңбек қатынастарының барлық қатысушыларына тиімдірек өзара әрекеттесуге, туындайтын мәселелерді бірлесіп шешуге және олардың шиеленісуіне жол бермеуге көмектеседі. Бұл еңбек нарығының барлық қатысушыларына оң әсер етеді.

Қазақстанда еңбек тәуекелдерінің цифрлық картасын енгізу еңбек қатынастарын басқару жүйесін жаңғырту, еңбек жағдайын жақсарту және қызметкерлердің құқықтарының сақталуын бақылаудың проактивті форматын енгізу жолындағы маңызды қадам болмақшы.