Театр өнерінің майталманы: Бекжан Тұрыстың өмірбаяны, шығармашылығы және рөлдері
Жарияланған күні:
Бекжан Тұрыс – қазақ мәдениетінде өзіндік орны бар театр және кино актері, халық сүйіспеншілігіне бөленген өнер иесі. Оның шығармашылық жолы мен актерлік шеберлігі көптеген жас өнерпаздарға үлгі болып келеді. Бұл мақаламызда Бекжан Тұрыстың өмірі, шығармашылығы және жетістіктері туралы баяндаймыз.
- Бекжан Тұрыс - 1965 жылы туған, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері атағын алған танымал театр және кино актері.
- Ол М.Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрында көптеген рөлдерді сомдап, "Абай", "Айман-Шолпан" сияқты классикалық туындыларда ойнаған.
- Бекжан Тұрыс "Желадам", "Құрақ көрпе", "Айналайын" сериалы сияқты танымал фильмдерде басты рөлдерде ойнап, көптеген марапаттарға ие болған.
1965 жылы Алматы облысы, Ұйғыр ауданы, Шошанай ауылында дүниеге келді. Балалық шағынан өнерге деген қызығушылығы байқалып, жас кезінен сахна әлеміне жақын болды. Оның табиғи таланты мен өзіндік харизмасы мектеп кезінен байқалып, болашақ мамандығына бағыт берді.
Мектепті бітірген соң, Бекжан Тұрыс Алматы қаласындағы Театр және кино институтына (қазіргі Темірбек Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы) оқуға түседі. Бұл кезеңде ол кәсіби актерлік шеберліктің қыр-сырын меңгеріп, сахна өнеріне терең бойлады.
1987 жылы Қазақ Мемлекеттік Темірбек Жүргенов атындағы Театр және кино институтын "Театр – кино актері" мамандығы бойынша оқып бітірді.
1990 жылы Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрының актерлік құрамына қабылданды.
Бекжан Тұрыстың театрдағы алғашқы қадамдары Қазақстанның жетекші театрларында басталды. Ол М.Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрында қызмет етіп, қазақ драматургиясының классикалық туындыларында басты рөлдерді сомдады. Оның сомдаған рөлдері көрермендердің жүрегіне терең бойлап, әр кейіпкерінің эмоциясын шынайы жеткізе білуімен ерекшеленді.
Театрдағы рөлдері
Бекжан Тұрыстың театрдағы рөлдерінің өте көп болғаны соншалық, оның бәрін жіпке тізіп отыру қиын. Мәселен Әуезовтің бір ғана "Абай" пьесасының өзінде Көкбай, Сырттан, Баймағамбет, Жиренше рөлдерінде ойнаған.
Ал "Айман-Шолпанында" Балпық, Жарас рөлдері арқылы жұртшылыққа кең таныла түсті. "Еңлік – Кебекте" Көбей, "Қилы заманда" Жаңабай, Жәмеңке рөлдерінде ойнаған.
- Ж. Аймауытов "Ақбілек" (реж. А. Әшімов) – Сүлеймен,
- Ж. Аймауытов "Ғашықтық дерті" (реж. Қ. Сүгірбеков) – Бәймен,
- Б. Майлин "Сабатажж!" (реж. Ә. Рахимов) – Мұқыш,
- С. Мұқанов "Мөлдір махаббат" (реж. Ә. Рахимов) – Мүсәпір,
- Ш. Айтматов "Ғасырдан да ұзақ күн" (реж. Ә. Мәмбетов) – Әбілов,
- Қ. Мұхамеджанов, Ш. Айтматов "Көктөбедегі кездесу" (реж. О. Кенебаев) – Исабек,
- А. Сүлейменов "Кек" (реж. Ә. Рахимов) – Сері,
- А. Сүлейменов "Қыздай жесір – штат қысқарту" (реж. Ә. Рахимов) – Журналист,
- Ә. Кекілбаев "Абылай хан" (реж. Б. Атабаев) – Диуана,
- Ә. Тәжібаев "Махаббат" (реж. Б.Атабаев) – Жауырыншы,
- І. Есенберлин "Ғашықтар" (реж. Қ. Сүгірбеков) – Адам,
- Д. Исабеков "Ескі үйдегі екі кездесу" (реж. Ә. Рахимов) – Ертай,
Театр сахнасында ол М.Әуезов, Ғ.Мүсірепов, Ш.Айтматов сияқты жазушылардың шығармалары бойынша қойылған спектакльдерде ойнады. Әсіресе, Абайдың бейнесін сомдағаны оның кәсіби деңгейін айқындап берді.
Өнер иесі сұхбаттарының бірінде театр көрермені аздығы турасында мынадай пікірін білдірген:
"Талантты Құдай көзі түскен адамға ғана береді дейді ғой. Сахнаға тек пешенесіне бақыт бұйырған адам ғана тұрақтайды. Өнерді жеңіл көретіндер көп. Сахнаның тозаңын жұтып, шаңына аунаған сарабдал адам ғана сахна құдіретін сезінеді. Жалаң айғайшылдар үйлесе алмайды. Парасат пен зерде, пайым, табиғи талант керек. Қарашаңырақтың қазығын қаққан ағаларымыздың рухы әлі семген жоқ. Сондықтан да сахна киелі жер.
Көрермен аз емес, көп. Әр театрдың, әр өнердің өз аудиториясы бар, болған, болады да. Бірақ сол көрерменнің мәдениет деңгейі турасында әңгіме айтсақ болады. Батыста мәдениетті театрмен өлшейді. Біз ондай деңгейге жеттік пе, жоқ па, білмедім. Спектакль үстінде телефонмен сөйлесіп отыратындар көп қой. Осыны айтсақ, құба-құп".
Кинодағы рөлдері
Театрдан бөлек, Бекжан Тұрыс кино өнерінде де үлкен табыстарға қол жеткізді. Ол әртүрлі жанрдағы фильмдерге түсіп, драмалық рөлдерден бастап комедиялық кейіпкерлерге дейін сәтті орындап шықты. Оның фильмографиясында халықтың жүрегінде сақталған көптеген туынды бар.
"Желадам" (реж. Қ. Ахметов), "Құрақ көрпе" (реж. Р.Әбдрашев), "Махаббат жағалауы", "Алтын алқа" (реж. М.Бидосов) фильмдерінде, "Айналайын" сериалында (реж. Б.Қалымбетов, С.Өтепбергенов), "Базарбаевтар" және т.б. фильмдерде негізгі рөлдерде ойнаған.
Бекжан Тұрыстың ерекше таланты оның кейіпкерлеріне тереңдік пен шынайылық беріп, көрермендерді ойландыратын, әсерлендіретін актер ретінде танылуына себеп болды.
Бекжан Тұрыс қазақ өнерінің дамуына қосқан үлесі үшін көптеген марапаттар мен құрметке ие болды. Ол Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері атағын алып, өнер саласындағы ең беделді сыйлықтардың иегері атанды. Оның шеберлігі тек елімізде ғана емес, шет елдерде де мойындалды.
Марапаттары
- Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері (2009 жыл);
- Мемлекеттік "Дарын" жастар сыйлығының лауреаты (2004 жыл);
- Астана медалінің иегері (1998 жыл);
- Бауыржан Момышұлы атындағы "Намыс" орденінің иегері (2016 жыл);
- "Алаш арыстарының ізбасары" төсбелгісінің иегері (2018 жыл);
- "Құрмет" орденінің иегері (2019 жыл).
Бекжан Тұрыс тек өнер саласында ғана емес, қоғамдық өмірде де белсенді тұлға. Ол жастарға тәлімгерлік жасап, өнер жолында жүрген жас буынға қолдау көрсетіп келеді. Сонымен қатар, мәдениет саласындағы маңызды мәселелерді көтеріп, ұлттық өнерді дамытуға үлес қосып келеді.
Бекжан Тұрыс – қазақ өнерінің мақтанышы, өз заманының шынайы мәдени қайраткері. Оның өмірі мен шығармашылығы ұлттық мәдениеттің алтын қазынасына айналды. Сахна мен экранда өз бейнесін сомдай отырып, ол көрермендердің жүрегіне ұмытылмас із қалдырды. Бекжан Тұрыстың есімі қазақ өнерінің тарихында мәңгі сақталары сөзсіз.
Қазақ киносы мен театр өнерінің ардагері, Қазақстанның халық әртісі Тұңғышбай Жаманқұлов – қазақ өнерінің алтын қазынасын байытқан актерлердің бірі. Оның өнердегі жолы мен сіңірген еңбегі қазақ мәдениетінің бірегей үлгісі болып саналады. Жаманқұловтың шығармашылығы қазақ киносы мен театрында ерекше орын алады, ал оның сомдаған рөлдері көрермендердің есінде мәңгілік сақталады.
Өткен ғасырда "Амангелді" фильмімен басталған қазақ кино тарихында небір жұлдыздар жарқырап шықты. Елубай Өмірзақов, Серке Қожамқұлов, Құрманбек Жандарбеков сынды өнер майталмандарының ізін Асанәлі Әшімов, Әнуарбек Молдабеков, Құман Тастанбеков, Тұңғышбай Жаманқұлов сынды талантты актерлер жалғап, қазақ кино өнерінің дамуына зор үлес қосты.
https://kaz.nur.kz/society/2134140-kenges-dauirindegi-eng-symbatty-qazaq-akterleri/
Мақаланың түпнұсқасы: https://kaz.nur.kz/showbiz/2191649-teatr-onerining-maitalmany-bekzhan-turystyng-omirbaiany-shygarmashylygy-zhane-rolderi/
