Аймағамбетов Бюджет кодексіне енгізілген түзетулер туралы айтты

Сәрсенбі күні жаңа Бюджет кодексі қабылданды. Кодекс жобасы бірнеше рет депутаттармен сыналып, оны жақсарту бойынша бірнеше ұсыныс енгізілді. Мәжіліс депутаты Асхат Аймағамбетов өзінің Telegram-дағы арнасында сол түзетулерге егжей-тегжейлі тоқталды. Бұл туралы KAZ.NUR.KZ жазады.

"Біз көріп отырған бюджеттік дағдарыс көбіне бюджет әкімшілігін жүргізу рәсімдерінің тиімсіздігіне байланысты. Егер бюджеттің тиімділігі қамтамасыз етілмесе, салықтық жүктемені арттыру мәселені шешпейді.

70-ке жуық түзету енгіздім, олардың шамамен 30-ы қабылданды. Жартысы – авторлық бастамалар, қалған жартысы – әріптестеріммен бірге ұсынылған өзгерістер. Бұл түзетулер аудан, облыс және үкімет деңгейінде жұмыс істеу барысында жинақтаған тәжірибеме негізделген", - делінген хабарламада.

Оның айтуынша, біріншіден, бюджеттік процестің ашықтығы қамтамасыз етілді. Бұрын өкілді органдар (парламент, мәслихаттар) тек соңғы бюджетті ғана көретін. Бюджетті жоспарлау процесі жабық болатын. Енді парламент пен мәслихаттар бюджет жоспарлау бойынша ақпараттық жүйелерге тұрақты қолжетімділік алады.

"Бұл тек соңғы бюджетті ғана емес, сонымен қатар оны қалыптастыру процесін, өтінімдерді және қаражаттың бөлінуін талдауға мүмкіндік береді", - деп түсіндіреді депутат.

2. Уақытша бос қаражатты басқару

Мәселе:

Бұрын уақытша бос бюджет қаражаты екінші деңгейлі банктердің шоттарында орналастырылып, белгілі бір органдарға пайда әкелетін.

Түзету және шешім:

• Барлық бос қаражат біртұтас қазынашылық шотта орналастырылады.
• Оны пайдаланудан түскен кіріс республикалық бюджетке түседі.

3. Трансферттерді мақсатты пайдалану

Мәселе:

Мақсатты тапсырмаларға (мысалы, мектеп салуға) бөлінген қаражат жергілікті бюджетке трансферт ретінде берілген кезде, олар көбінесе басқа қажеттіліктерге (жол жөндеу, қаланы безендіру және т.б.) бағытталатын.

Түзету және шешім:

• Белгілі бір мақсаттарға арналған трансферттерді басқа бағыттарға қайта бөлуге болмайды.
• Қаражат тек сол мақсаттарға жету шеңберінде ғана пайдаланылуы мүмкін.

4. Қаржыландырудың минималды көлемдері

Түзету және шешім:

• Жалпы сипаттағы трансферттер жылдарға, өңірлерге және бағыттарға бөлінеді.
• Негізгі салалар бойынша минималды қаржыландыру көлемдері белгіленеді.

5. Қаражатты тиімді пайдалану

Мәселе:

Бұрын игерілмеген қаражат жылдың соңында жойылып, басталған жобаларды аяқтауға пайдалану өте қиын болатын. Бұл ұзақ мерзімді жобаларға қиындық тудыратын.

Түзету және шешім:

• Егер жобаға көбірек уақыт қажет болса (мысалы, мектеп немесе аурухана салу), игерілмеген қаражат келесі жылға ауыстырылды. Бюрократиялық кешігулер мен қайта келісулердің орнына қаражат жобаларды аяқтауға жұмсалады. Бұл міндеттердің орындалуын тездетеді.

6. Сыртқы қарызды бақылау

Мәселе:

Квазимемлекеттік сектор (мысалы, мемлекеттік компаниялар) мемлекеттік қарыз шектеулерін және парламенттік бақылауды айналып өтіп, қоғамдық бақылаусыз сыртқы қарыздар тартатын.

Түзету және шешім:

• Бюджетте квазимемлекеттік сектор үшін сыртқы қарыз шектеулері көрсетіледі.
• Сыртқы қарыз алуға рұқсат етілген компаниялардың тізімі, олардың мониторинг және бақылау механизмдері бюджеттік жобада ұсынылады.

7. Ғылымды аймақтық деңгейде қолдау

Түзету және шешім:

• Әкімдіктер ғылыми әзірлемелер мен олардың енгізілуіне қаржы бөле алады.

8. Нақты көрсеткіштер мен мақсаттар

Мәселе:

Енді бюджет бағдарламалары ірілендіріледі, ал министрлерге осы бағдарламаның ішінде қаражатты өздері қайта бөлу бойынша үлкен еркіндік берілген. Бірақ бұл еркіндік бақылаусыз мақсаттардан ауытқуға алып келуі мүмкін.

Түзету және шешім:

Бюджет жобасымен бірге келесі көрсеткіштер бекітіледі:

• Бюджет бағдарламаларының нақты мақсатты индикаторлары (мысалы, 20 мектеп салу немесе 20 000 баланы балабақшамен қамту).
• Нақты нәтиже көрсеткіштері.
• Қаражатты қайта бөлгенімен, бұл мақсаттар мен көрсеткіштерге қол жеткізілуі керек.

9. Бюджетті нақтылау

Мәселе:

Бұрын бюджет тек жылына бір рет қана нақтыланатын, бұл үкімет ішінде парламентсіз өткізетін көптеген ішкі түзетулерге әкелетін.

Түзету және шешім:

• Енді үкімет бюджетті парламент арқылы қажеттілікке қарай нақтылай алады.

10. Бюджетті ішкі түзетулерді ашық ету

Шешім:

• Егер үкімет бағдарламалар арасында қаражатты қайта бөлсе, ол 5 күн ішінде Мәжіліске енгізілген өзгерістер, олардың себептері және болжамды нәтижелері туралы хабарлауға міндетті болады.

11. Қарыздық міндеттемелерді бақылау

Шешім:

• Жыл сайын келесідей шаралар жүргізілетін болады:
• Мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектордың қарыздық міндеттемелерін бағалау.
• Сыртқы қарыз алу лимиттері мен рәсімдерін белгілеу.