Top.Mail.Ru

Сайт нұсқасы

ru kz

Зектілері

Атлах шайқасына 1270 жыл: Таразда халықаралық конференция өтті

Опубликовано:

Бердибек Сапарбаев
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, еліміздің Бас мүфтиі Наурызбай қажы Өтпенов Жамбыл облысына жұмыс сапарымен келді.

ҚМДБ төрағасы алдымен Жамбыл облысының әкімі Бердібек Сапарбаевпен кездесіп, онда өзара ұлтаралық келісімді нығайтудағы діннің рөлін, дін саласындағы тұрақтылықты сақтау, діни мамандар даярлау жөніндегі шараларды талқыланды.

Жамбыл облысы әкімдігінің
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі

Бұдан соң Бердібек Сапарбаев пен Наурызбай қажы Өтпенов Атлах шайқасының 1270 жылдығына және Ел Тәуелсіздігінің 30 жылдығына орайластырылған «Қазақ даласына Исламның келуі» атты халықаралық ғылыми-танымдық онлайн-конференцияға қатысты.

Жамбыл облысы әкімдігінің
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі

751 жылы Таразға жақын жердегі Атлах қаласының маңында болған Араб-Қытай шайқасын тарихшылар өркениеттер қақтығысы деп бағалайды. Арабтардың жеңісі Орталық Азиядағы мұсылман мәдениетінің таралуына өз әсерін тигізген.

Жамбыл облысы әкімдігінің
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі

Кейіннен ол түркі өнерінің дамуына, атап айтқанда, қалалық мәдениет пен сәулет өнеріне де ықпал ете білді. Тарихшылар Талас өзені бойындағы шайқастың нәтижесіне жергілікті халықтың да әсері бар екенін жоққа шығармайды.

Жамбыл облысы әкімдігінің
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі
"Түркі халықтарының тарихында айрықша маңызға ие болған «Атлах» шайқасы Әулиеата жерінде өткен. Біздің міндетіміз – жас ұрпаққа осы шайқастың тарихи құндылығын ұғындыру. Жастар өздері тұратын өлкеде қандай тарихи оқиғалардың орын алғанынан біліп жүруі керек. 2015 жылы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен Таразда Қазақ хандығының 550 жылдығын салтанатты түрде атап өттік. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасы бойынша Алтын Орданың 750 жылдығына арналған іс-шаралар ұйымдастырылуда. «Тойдың тамашасын емес, тағылымын бақ» дегендей, атаулы даталар бізге мерекелік шаралардан бұрын, ата-бабаларымыздың бай мұрасын тереңірек зерттеп, тығылымын тани түсуге барынша мүмкіндік беретін орайлы сәт. Осыған айрықша назар аударуға тиіспіз. Елбасының «Рухани жаңғыру» бағдарламасының да негізгі мақсат-мазмұны осы оймен өзектеседі десек, сол арқылы біз мәдениетімізді, көптен бері ұмытылып бара жатқан дәстүрлерімізді жаңғырта бастадық", - деді облыс әкімі Бердібек Сапарбав шараның кіріспе сөзінде.
Жамбыл облысы әкімдігінің
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі

Аймақ басшысы ұлттық құндылықтардың дамуына Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының да қосып отырған үлесін баса айтты.

Жамбыл облысы әкімдігінің
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі
"Республикалық имамдар форумында Қазақстан мұсылмандары діни басқармасымен әзірленген «Жеті рухани қазық» тұғырнамасы қабылданды. Онда 7 негізгі басымдық ретінде имандылық, отаншылдық, білімділік, ауызбіршілік, еңбекқорлық, мәдениеттілік, әділдік белгіленген. Қазіргідей аласапыран уақытта бұл құндылықтарды тереңірек ұғына түсу мәселелері ерекше маңызға ие болып отыр. Осы құжатқа сәйкес жұмысты тек салалық бөлімдер ғана емес, барлық мемлекеттік органдар жұмыла жүзеге асыруы керек деп санаймын", - дей келе Бердібек Сапарбаев конференцияға қатысушыларға сәттілік тіледі.

Сонымен қатар, Наурызбай қажы Өтпенов халықаралық конференцияның маңыздылығына тоқталып, Түркістан аймағына қасиетті Ислам дінінің таралып, тамыр жаюы осы Талас-Атлах шайқасымен тікелей байланысты екендігін атап өтті.

Жамбыл облысы әкімдігінің
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі
"Бүгінгі форумның тарихы терең Тараз төрінде өтуі тегін емес. Осыдан 1270 жыл бұрын дәл осы өңірде Ислам дінінің кең таралуына ықпал еткен үлкен оқиға орын алды. Біздің халқымыз Исламды күштеп, мәжбүрлеусіз қабылдады. Бізге осы өлкеден шыққан, Ислам мәдениеті мен ғылымында айрықша із қалдырған көптеген философтар мен ғалымдардың есімдері белгілі. Олардың ішінен Хибатулла ат-Таразиді ерекше атап өткім келеді. Біздің елімізде Ислам діні қабылданғаннан бері діни негіздегі қақтығыстар орын алған жоқ", - деді ол.

ҚР ҰҒА академигі, тарих ғылымдарының докторы, «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ Басқарма төрағасы Дархан Қыдырәлі өз кезегінде Атлах шайқас туралы толығырақ айтып берді. Оның айтуынша, Қытай тарихшылары шайқас бес күнге созылды деп жазған.

Жамбыл облысы әкімдігінің
Фото: Жамбыл облысы әкімдігі

Шайқастың орта тұсында қарлұқтар арабтардың жағына шығып, Қытай әскеріне қарсы соғысқан. Бұл шайқас Тан империясының Батыс елдеріне қарай жорығына тоқтау салған.

"Біздің ата-бабаларымыз Ислам дінінің халық дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына қайшы келмейтінін бірден түсінді. Қасиетті Әулиеата жері түркі-мұсылман өркениетінің іргелі орталығына айналды. Қарахан мемлекеті дәуірінде мұнда фикһ, тәпсір, кәләм, Ислам философиясы сияқты ілімдер дамыды. Қазіргі адасқан ағымдардың жетегінде жүргендер осы тарихты жете білмейді. Сондықтан өзгенің қаңсығын таңсық көреді. Ендеше бүгінгі жиын өз рухани тарихымызды терең танып білуге айрықша ықпал етеді деп сенеміз", - деді Дархан Қыдырәлі.

Келелі басқосуға бейнеконференц-байланыс режимінде Өзбекстан мұсылмандары діни басқармасы мен Қырғызстан мұсылмандары діни басқармасының өкілдері де қатысты. Олар бауырлас халықтарды ортақ тарих қана емес, бейбітшілік қағидаттарына негізделген берік ұстанымның да біріктіретінін атап өтті.

Сондай-ақ, форум барысында белгілі ғалымдар, профессорлар, шығыстанушылар баяндамалар жасады.

"Халық бір идеяның төнірігінде топтасуы керек. Өз мәдениетін, ана тілін сақтау, тарихи тәжірибеге, дінге сүйену – осының бәрі ұлттық бірегейлікті айшықтайды. Ислам халықтың рухани тірегі болып табылады және солай болып қала береді деп сенемін", - деді «Нұр-Мүбарак» Египет ислам мәдениеті университетінің ректоры, профессор Мұхаммед Шаххат әл-Жинди.

Мақаланың түпнұсқасы: https://kaz.nur.kz/politics/1916016-atlax-saiqasyna-1270-zyl-tarazda-xalyqaralyq-konferenciya-otti/

pixel