Тұтынушыны қорғау: өнімді тексеру және таңбалау туралы не білу керек

Қазақстандықтардың денсаулығы мен әл-ауқатына қамқорлық жасай отырып, 2024 жылдың маусым-қазан айлары аралығында «Маңғыстау облыстық тұтынушылардың құқықтарын қорғау қоғамы» ҚБ белсенділері бүкіл ел бойынша сауда желілерінде сатылатын азық-түлік өнімдеріне бірқатар тексерулер жүргізді.

Мемлекет қолдаған жоба оң және теріс жақтарын анықтауға, сондай-ақ өндірушілер мен тұтынушыларға маңызды ақпаратты жеткізуге көмектесті. Мониторинг барысында белсенділер құпия сатып алушы әдісімен әртүрлі тауарларды — ірі желілік сатушылардан бастап шағын дүкендерге дейін сатып алды, содан кейін оларды кешенді талдау үшін аккредиттелген зертханаларға жіберді.

Мұндай ауқымды тексерудің негізгі міндеті өнімдердің қауіпсіздігін, қаптаманың және таңбалаудың Қазақстанда белгіленген талаптарға сәйкестігін анықтау болды. «Бүгінде мемлекет азаматтардың денсаулығын қорғауға, қауіпсіз орта құруға және тұтыну нарығында стандарттарды нығайтуға бағытталған жобаларды белсенді қолдайды, — дейді құқық қорғаушы Әлия Әлібекова. «Біз қоғам қайраткерлерімен және өндірушілермен бірге ел сөрелерінде тек сапалы, қауіпсіз және стандарттарға сәйкес келетін тауарлардың болуын қамтамасыз етуге тырысамыз».

Өнімді таңбалау — бұл өнімнің құрамы, жарамдылық мерзімі, сақтау шарттары, өндіруші ел сияқты негізгі сипаттамаларын белгілейтін өндіруші тұтынушыға беретін ақпараттың «тілі». Сонымен қатар Қазақстан заңнамасына сәйкес заттаңбадағы барлық маңызды ақпарат мемлекеттік және орыс тілдерінде көрсетілуі тиіс. Егер өнімде генетикалық түрлендірілген ағзалар (ГТА) болса, өндіруші бұл туралы қаптамада да хабарлауға міндетті.

Құқық қорғаушы Әлия Әлібекова таңбалаудың маңыздылығын атап көрсетеді: «Дұрыс, толық таңбалау — бұл сатып алушының құқықтарын қорғау. Тұтынушы барлық қажетті ақпаратты бірден көре алатын болса ыңғайлы: ГТА құрамында бар ма, өнім қанша уақыт сақталады, оны қандай температурада сақтау керек. Бұл тауарға деген сенімнің қарапайым, бірақ маңызды бөлігі».

Жоба аясында тексерудің осындай мысалдарының бірі — Ресейде өндірілген және Орал дүкендерінің бірінен сатып алынған «Американдық» (200 г) майқоспалы піспенанын зерттеу. Тауар БҚО бойынша «Ұлттық сараптама орталығы» филиалының зертханасына сараптамаға жіберілді, онда тамақ өнімдерінің қауіпсіздік талаптарына сәйкестігі тексерілді. Нәтижелері Сараптама ескертусіз қалмады, сарапшылар анықтағандай: қаптамада ГТА компоненттерінің болуы немесе болмауы туралы ақпарат жоқ, бұл заң бойынша міндетті болып табылады. Мұндай алшақтық дүрбелеңге себеп емес, өйткені өнімнің өзі қауіпсіздікті тексеруден өтті. Алайда нормаларға толық сәйкес келу үшін өндірушіге бұл кемшілікті жою және құрамы туралы толық ақпарат беру маңызды.

Құқық қорғаушы былай деп түсіндіреді: «Біздің белсенділер мұндай тексерулерді жүргізгенде, біз кәсіпкерлер тарапынан түсіністік болады деп үміттенеміз. Өйткені, қаптамада ГТА туралы ақпараттың болмауы сияқты ұсақ-түйектер шамалы болып көрінеді, бірақ әрбір бөлшекті идеалға келтіру маңызды, өйткені мұндай ұсақ-түйектің өзі сатып алушының таңдауына әсер етуі мүмкін».

Қазақстандық қоғам белсенділері тұтынушылардың құқықтарын белсенді қорғап, оларды құқықтары туралы хабардар етеді. Мемлекеттік қолдаудың арқасында тексерулер ауқымды әрі тиімді бола түсуде. Бұл мемлекеттік және қоғамдық құрылымдардың тез әрекет етуіне мүмкіндік беретін анықталған мәселелерге назар аударады. Үйлесімді жұмыс тұтыну нарығында жоғары стандарттарды орнатуға көмектеседі.

Әлия Әлібекова мұндай тексеру тек сатып алушыларға ғана емес, өндірушілерге де пайда әкелетінін атап өтті: «Өйткені қазір анықталған ұсақ кемшіліктер өнімнің сапасын жақсартуға және болашақта тұтынушылар тарапынан шағымдардың ықтималдығын азайтуға көмектеседі. Ескертулерге құлақ асатын адал өндірушілер клиенттердің адалдығына кенеледі, өйткені адамдар тауарлардың сапасы артып, өндірушілер тұтынушылардың пікірін ескеретінін байқайды».

Тексерулер мен мониторингтен басқа, тұтынушыларды таңдау маңызды. Қандай да тауарды сатып ала отырпы, олар сапаға «дауыс береді». Толық және сенімді ақпараты бар өнім сенімділікті тудырады және саналы түрде таңдауға көмектеседі. Бұған тұтынушылардың құқықтарын қорғайтын қоғамдық ұйымдар назар аударады.

Осы материалды дайындаған «МОТҚҚҚ» ҚБ біз бәріміз бірге — мемлекет, қоғамдық ұйымдар, бизнес және тұтынушылардың өздері — нарыққа әсер ете алатынымызды және біз сатып алатын өнімдердің қауіпсіз және сапалы болуын қамтамасыз ете алатынымызды атап көрсетеді. Жауапты өндірушілерді қолдау және таңбалауды мұқият зерттеу арқылы біз нарықты жақсартамыз.

Осы шолу бойынша сұрақтар туындаған жағдайда Instagram арқылы хабарласыңыз OZPP.KZ, 87054222739 телефоны бойынша немесе БҚО бойынша Сауда және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментінің жедел желісінің телефоны бойынша 8 (7112) 500 044.