Түркия мен Сирияда қаза тапқандар 40 мыңнан асты

Түркия президенті Режеп Тайип Ердоған жер сілкінісінен қаза тапқандар саны 35 мыңнан асқанын хабарлады. Бұл елде 1939 жылы болған жер сілкінісінен қаза тапқандар санынан әлдеқайда көп, Ақпандағы жер сілкінісі Түркия тарихындағы ең жойқын апат болды.

Сирияда көтерілісшілер анклавы мен үкімет бақылауындағы аймақтарда қаза тапқандардың жалпы саны 5800-ге жетті.

"Түркияда екі жер сілкінісінен зардап шеккен 10 провинцияда тұратын балалардың жалпы саны 4,6 миллион. Сирияда 2,5 млн бала зардап шекті", - деді журналистерге ЮНИСЕФ-тің баспасөз хатшысы Джеймс Элдер.

Сейсенбі күні таңертең Кахраманмарашта жүрген құтқарушылар қирандылар астынан бір бала мен ер адамды алып шықты. Олар қиранды астында 200 сағатқа жуық уақыт өткізген.

Кахраманмараштың басқа бір аймағында құтқарушылар жер сілкінісі мен одан кейінгі дүмпулерден аман қалған бір отбасының үш мүшесін - әжені, анасын және қызын табуға тырысты. Түрік ақпарат құралдарының хабарлауынша, құтқарушылар қирандылар астынан тіршілік белгілері бар тағы бірнеше жерден тірі қалғандарды табудан әлі де үмітті.

Түркия президенті Ердоған сейсенбіде мәлім еткеніндей, құтқару жұмыстарына барлығы 249 мың адам жұмылдырылған.

Дегенмен елдің оңтүстігіндегі Антакияда экскаваторлар қатты зақымданған ғимараттарды қиратып, үйінділерді тазалауға кірісті. Құтқарушылар енді тірі қалғандар табылады деп үміттенбейді.

Тұрғындар мен құтқарушылардың өздері де зілзаладан кейінгі алғашқы күндерде апатты аймақта су, азық-түлік, дәрі-дәрмек пен крандардың жоқтығына наразылық білдірген. Түркияның Апат және төтенше жағдайларды басқару басқармасы (AFAD) да көмек көрсетудегі баяулығы және тым орталықтандырылған бюрократиялық процедуралары үшін сынға алынды.

Түркия Кәсіпкерлік және іскерлік конфедерациясының жариялаған есебінде зілзаладан келген экономикалық шығын 84,1 млрд доллар деп бағаланды. Хабарламада негізгі шығындардың ғимараттарды, электр желілерін және инфрақұрылымды қалпына келтіруге, сондай-ақ баспанасыз қалған жүздеген мың адамның қысқа және ұзақ мерзімді тұрғын үй қажеттіліктерін қанағаттандыруға байланысты болатыны айтылған.

Сирияға көмек

Дүйсенбіде БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш Сирия президенті Башар Асадтың тағы екі шекара бекетін ашуға келіскенін хабарлады. Асад гуманитарлық көмектің уақтылы жеткізілуін қамтамасыз ету үшін Сирияның солтүстік-батысындағы Туркиден Баб ас-Салам және әл-Рай бақылау бекеттерін үш айға ашуға келісті, деді ол.

"Бақылау-өткізу пункттерінің ашылуы гуманитарлық көмек беруді жеңілдету және виза беруді жеделдету және орталықтар арасындағы саяхатты жеңілдетумен қатар, көмекті тезірек жеткізуге мүмкіндік береді", – деді БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш.

Жер сілкінісіне дейін Сирияның солтүстік-батысындағы көтерілісшілер бақылауындағы аудандардың төрт миллионнан астам тұрғынына гуманитарлық көмектің барлығы дерлік Түркиядан тек бір бақылау-өткізу пункті - Баб әл-Хава арқылы келген.

Жер сілкінісінен зардап шеккендер саны артуда және тірі қалғандар соғыстан зардап шеккен Сирияда қыстың қатал жағдайларына тап болып жатқандықтан, Гутерриш зардап шеккен миллиондаған адамға азық-түлік, медициналық құралдар, қорғаныс, баспана, қыстық керек-жарақ және басқа да өмірлік маңызды заттарды жеткізу өте өзекті мәселе екенін атап өткен.

БҰҰ Бас хатшысы мәлімдемесін Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының басшысы Тедрос Аданом Гебрейесус Дамаскіде Асадпен кездескеннен соң жасады. АҚШ жаңа шекаралық өткелдердің ашылуын құптады.

"Егер режим бұған байыпты қарап отырса және бұл сөздерді іске асыруға дайын болса, бұл Сирия халқы үшін жақсы болады", - деді журналистерге Мемлекеттік департаменттің баспасөз хатшысы Нед Прайс.

Сирияның солтүстік-батысындағы Идлиб провинциясын бұрын "Әл-Қаидамен" байланысы болған "Хаят Тахрир аш-Шам" исламшыл тобы басқарады (екі ұйым да Қазақстанда тыйым салынған). Топ кейінірек бұл байланысты үзді, бірақ көптеген үкімет онымен ешқандай қарым-қатынаста емес.

Сирияның солтүстік-батысында жұмыс істейтін үкіметтік емес құтқару тобының басшысы Раед Салех БҰҰ-ның Сирия президенті Башар Асадқа Түркиямен шекаралас бекеттер арқылы көмек жеткізуге рұқсат беру туралы шешімін айыптап, бұл оған саяси жағынан пайда екенін айтты.

"БҰҰ-ның әрекетіне таң қалдық", - деді Салех Reuters агенттігіне.

БҰҰ-ның шенеуніктері көмектің бастапқыда баяу болғанын мойындады, бірақ олар көмекті жеткізуді Түркия арқылы да көбейтіп жатқанын айтты.

Көтерілісшілер бақылайтын анклавқа Сауд Арабиясы мен Катардан үлкен көмек жөнелтілімдері БҰҰ-ның көмегінен бұрын келе бастады, - деді Салех.

"Оның маңызы жоғары, өйткені олар тікелей келуде", - деді ол.

35 тонна гуманитарлық жүк тиеген Сауд Арабиясының ұшағы сейсенбі күні Сирияның Алеппо қаласына қонды. Бұл туралы AFP агенттігіне көлік министрлігінің өкілі хабарлады.

"Бұл 10 жылдан астам уақыт ішінде Сауд Арабиясынан Сирияға қонған алғашқы ұшақ", - деді ресми өкіл.

Сауд Арабиясынан сәрсенбі және бейсенбі күндері тағы екі гуманитарлық рейс күтілуде, деп хабарлады көлік министрлігі.

Сауд Арабиясы 2012 жылы Башар Асад үкіметімен қарым-қатынасын үзіп, соғыстың бастапқы кезеңінде көтерілісшілерге қолдау көрсетті. Эр-Рияд елдің барлық зардап шеккен ауданына кімнің бақылауында екеніне қарамастан көмек көрсетуге уәде берді.

Сауд Арабиясының ресми баспасөз агенттiгiнiң хабарлауынша, 104 тонна азық-түлiк пен брезент тиiлген 11 жүк көлiгiнен тұратын алғашқы көмек сенбi күнi Идлибке жол тартты. Алайда Король Салман гуманитарлық көмек орталығының қызметкері бұған дейін Франция Риядтын Асад үкіметінің баспасөз агенті. Алайда Король Салман атындағы гуманитарлық көмек орталығының қызметкері бұған дейін AFP агенттігіне Эр-Риядтың Асад үкіметімен тікелей байланысқа шықпағанын айтқан.